كتاب احكام الشريعه جلد 1 در عبادات ( طهارت) غسل

غسلها
474- غسلهای واجب دونوعند. ا- غسلی که وجوب آن عارضی است با نذر یا عهد یا سوگند واجب شده است. 2- غسلی که وجوب آن ذاتی است. این غسلها 6 نوع می باشند.
غسل جنابت ، غسل حیض،غسل استحاضه،غسل نقاس،غسل مس میت،غسل میت.
غسل جنابت
475- جنابت با جماع یا با بیرون آمدن منی تحقق می یابد.
اول: جماع
476- جماع عبارت از دخول حشفه در فرج است،اگر حشفه بریده باشد به مقدار آن وارد شود جماع تحقق یافته است. حشفه سر آلت مردانگی و فرج عورت زن را گویند.
477- این مقدار به اجبار باشد یا به اختیار سبب آن می شود که غسل جنابت به فاعل و مفعول واجب می شود ،و اگر چه نزال صورت نگیرد.
478- ادخال در دبر موجب غسل می شود بر فاعل و بر مفعول ، خواه هر دو مرد باشند یا یکی ماده و یکی نرباشد.
479- ادخال در فرج مرده نیر موجب غسل است.
480- ادخال درحال خواب هم موجب غسل است. هردو خواب باشند یا یکی.
481- ادخال در دبریا قبل بچه چه دختر و چه پسر موجب غسل است.
482- اگر صغیر در قبل یا دبر کبیر یا صغیر دخول کند ،چه پسر باشد و چه دختر ،به هر دو طرف موجب غسل است.
483- وطی حیوانات نیز از قبل و از دبر موجب غسل می شود و اگر انزال نباشد احتیاطاً وضو بگیرد.
484- اگر به مرد آلت خود ابریشم یا نایلون بپوشاند و سپس درقبل یا دبر دخول نماید اگر انزال صورت نگیرد غسل با وضو واجب می شود.
485- اگر درد بر خنثی ادخال شود موجب غسل است و در ادخال بر فرجش (به شرط عدم انزال )واجب نیست ولی احتیاط درغسل کردن است با وضو.
486- در مسایلی که غسل احتیاط توأم با وضو را ذکر کردیم بهتر است اول غسل را بشکند سپس وضو بگیرد.
487- اگر خنثی در دبر یا قبل ادخال کند غسل بر وی و بر طرف او واجب نمی شود.

488- اگر مردی در فرج خنثی دخول کند،وخنثی در قبل یا دبر زنی دخول نماید ،یا اینکه با پسر بچه ای لواط کند، غسل واجب نمی شود مگر بر خنثی ،ولی بر دیگران چه فاعل و چه مفعول ،غسل کردن احوط است و باید قبل از غسل وضو بگیرند.
489- مسایلی که یاد آور شدیم درحق خنثای مشکله است که مرد بودن و زن بودن وی به اثبات نرسیده است و اما خنثای معمولی اگر زن بودن او ثابت شود به زنان،و مرد بودن ثابت باشد به مردان تابع می شود.
490- بر کسی که شک کند تمامی حشفه داخل شده یا قسمتی از آن غسل کردن واجب نیست ، و بر آن که حشفه او بریده شده و شک کند که به اندازه حشفه وارد شده یا کمتر از مقدار حشفه غسل واجب نیست.
491- اگر فاعل (دردخول تمامی حشفه یا قسمتی ازآن) شک کند و مفعول یقین کند،یا بر عکس مفعول کند و فاعل یقین نماید به یقین خودش عمل می کند. مگر زمانی که بر شک کننده،از یقین طرف مقابلش یقینی حاصل شود در این صورت (اگر به دخول یقین است)بر هر دو واجب می شود.
دوم: بیرون آمدن منی
492- بیرون آمدن منی،اگر چه به اندازه پر مگس باشد در تمامی احوال موجب غسل است. یعنی به اختیار باشد یا به اضطرار در بیداری یا خواب،ازمرد باشد یا زن ،با جماع باشد یا بدون جماع، با شهوت یا بدون آن ، وقتی علم به منی بودن آن حاصل شد خواه دارای صفات آن باشد و خواه نباشد.
493- بیرون آمدن منی اغلب با قوت صورت می گیرد. خدای تعالی می فرماید: (خلق من ماء افق) منی از آبی جهنده آفریده شده است. و در بعضی از اوقات به جهت علتی یا ضعف مزاج با سستی بیرون می آید. شهوت نیز چنین است یعنی بعضی اوقات توأم با شهوت نیست بنابراین وقتی یقین شد که آنچه بیرون آمده منی است غسل واجب می شود و اگر چه با قوت و شهوت بیرون نیامده باشد.
494- هرگاه رطوبتی ازاو خارج شود اما نه با قوت و شهوت ونه ایجاد سستی در بدن آنچه خارج شده منی نیست وشک اعتبار وارزش ندارد به خصوص که فرد سلامت مزاج داشته باشد.
495- اگر در لباس خودش منی ملاحظه کند غسل براو واجب است و اگر با آن لباس نمازهایی خوانده باشد باید آنها را نیز قضا نماید.
496- اگر منی به هر وسیله ای دربیداری یا در خواب ،از محل خود حرکت کند ولی بیرون نیاید غسل بروی واجب نمی شود.
497- اگردر خواب ببیند جماع کرد وشهوت ولذت جماع رانیز احساس نمود ولی بعد از بیدار شدن اثری ازمنی نیابد غسل بر او واجب نیست.
498-اگر به جای منی،با صفات یاد شده یعنی شهوت،قوت،سستی در بدن خود بیرون آید غسل بر وی واجب می شود،زیرا اصل منی خون است.
499- اگربعد از بول واستبراء غسل کند و بعد از غسل رطوبتی غسل وی باطل نمی شود. مگر این که به منی بودن آن رطوبت یقین کند.
500- اگر بعد از بیرون آمدن منی بول کند و بدون استبراء غسل نماید و بعد از غسل رطوبتی از وی بیرون بیاید دوباره غسل نمی کند بلکه برای نماز وضو می گیرد.
501- اگربدون بول کردن و بی آنکه استبراء کند غسل کند و بعد از غسل ،رطوبتی مشتبه به منی ملاحظه نمود دوباره غسل می کند.

502- حکم زن مانند مرد است هرگاه در خواب محتلم شد و منی از وی بیرون آمد غسل بر او واجب می شود.
503- اگر زن به هر وسیله ای استمنا کند،یا بازی کردن غیر آن و منی بیرون آید غسل براو واجب می شود اما اگر منی در حال خواب یا در حال بازی کردن یا غیره در داخل او حرکت کند و چیزی از وی بیرون نیاید به طوری که در احکام مردان گفتیم غسلی بر او واجب نمی شود.
504- اگر زن بعد از جماع غسل کند واز وی منی بیرون بیاید و بداند که این منی ،منی مرد است و منی او نیست غسل او باطل نمی شود.
505- اگر بعد از غسل از زن منی بیرون آید و شک کند که این منی ، منی مرد است یا منی خود او یا منی هر دو آنان غسل او باطل نمی شود و غسلی هم بر او واجب نیست.
506- رطوبتهای مشتبه به منی که بعد از غسل از زن بیرون می آید حکمی ندارد.
507- بیرون آمدن منی،از غیر مجرای مخصوص موجب غسل نیست مگر این که مجرا بسته شود و مجرای دیگر جای آن را بگیرد یا این که بیرون آمدن منی از هر دو مجرا هم اصلی وهم تازه عادی شود.
مسائل:
508- اگر در لباس اشتراکی دونفر منی پیدا شد و معلوم نشد منی کدام یکی است به هیچ کدام غسل واجب نیست برای این که هر یک از آن دو،در حدث خود شک دارند،و شک هیچ کدام یقین بر طهارت آنها از بین نمی برد.
509- هرگاه یکی به دیگری اقتدا کند فقط نماز اقتدا کننده باطل است زیرا یا او دچار جنابت است ویا امامی کهبه او اقتدا کرده است.
510-هرگاه منی در لباس مخصوص خود او پیدا شد غسل بر او واجب است به طوری که قبلاً گفتیم، و واجب است اعاده کند واجباتی را که پس از بیدار شدن از آخرین خوابش انجام داده است مگر این که یقین کند احتلام او پیشتر صورت گرفته است ودر این صورت فرائضی راکه بعد از آن احتلام خوانده واجب است اعاده کند و بانوان نیز دراین مسأله همین حکم را دارند.
511- هرگاه بعد از غسل رطوبتی بیرون آید به یقین خو عمل کند اگر بداند منی است غسل می کند،و اگر بداند بول است بعد از تطهیر وضو می گیرد.
512- هرگاه غسل کرد و بعد از غسل رطوبتی مشتبه بیرون آمد و شک داشت که بعد از احتلام یا انزال بود کرده باشد بنا را بر بول نکردن می گذارد وغسل خود را اعاده می کند.
513- اگر غسل کرد ونماز خواند و بعد از نماز بقیه ی منی بیرون آمد نماز را اعاده نمی کند ولی برای نمازهای بعدی باید غسل کند.
514- هرگاه بعد از نماز شک کند آیا قبل نماز از غسل کرده بود یا نه؟ احوط این است که بنا را بر غسل نکردن بگذرد و غسل کند و نمازش را دوباره بخواند.
515- حکم شک در اثنای غسل ،در اینکه اعضای سابق ا شسته یا نشسته مانند شک در اثنای وضو است که به تفصیل بیان کردیم. (به آنجا مراجعه کن)
516- اگر غسلهای متعددی در گردن دارد،برای غسلی که مهمتر است نیت می کند و به باقی غسلها نیز یکی بعد از یکی توجه می نماید بنابراین با توجه به اهمیت غسل جنابت واجب است نیت غسل جنابت کند و باقی غسلها را هم به آن ضمیمه کند و در این حکم فرقی بین زن و مرد وجود ندارد.
آنچه بر جنب حرام است:
517- بر جنب چه مرد باشد وچه زن،نمازخواندن و طواف کردن حرام می باشد.

518-تماس گرفتن با نوشته های قرآن،اساس مقدس الهی ،و اسامی معصومین علیهم السلام بر شخص جنب حرام است (اینهاکه گفتیم)خواه نوشته باشد،خواه کنده کاری وخواه نقش وخواه بریده تفاوتی نمی کند.
519- خواندن سوره های چهارگانه عزایم،چهار سوره ای که سجده ی واجب دارند،حم سجده ،فصلت ، نجم و علق برآدم جنب حرام است. خواه همه ی سوره را بخواند یاقسمتی از آنرا ،به طوری که خواندن بسم الله به قصد یکی از همان سوره ها نیز حرام می باشد.
520- وارد شدن به مسجدها،و ماندن در آنها به هر نحوی باشدبرای جنب حرام است اما گذشتن از آنها ایرادی ندارد، مگر در مسجد الحرام و مسجد رسول خدا صلی الله علیه و آله ،که دخول ومکث و مرور از آنها حرام می باشد.
521- بر جنب حرام است چیزی رادر مساجد بگذارد،اما برداشتن چیزی ازآنها ایرادی ندارد.
مسائل:
522- اگردر مسجد بودن محلی شک کند بنا را بر مسجد نبودن می گذارد بنابراین دخول به آن محل برجنب حرام نیست.
523- اگر انسان در مسجدین اعظمین یعنی مسجد بیت الله الحرام و مسجد پیامبر اکرم صلوات الله علیه وآله وسلم محتلم یا جنب شد واجب است (بدل ازغسل) تیمم کرده و از آنها بیرون شود.
524- اگر زمان تیمم بیش از زمان بیرون رفتن خواهد بود واجب است بدون تیمم بیرون برود.
525- حکم جنب در رابطه با مساجد به غیر معصومین اختصاص دارد و شامل آن بزرگواران سلام الله علهیم نمی شود زیرا ایشان از هر نجس و پلیدی طاهر ، مطهر هستند (انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهر کم تطهیرا) و در این خصوص پیامبر بزرگوارصلی الله علیه وآله وسلم از طرف جبرئیل ، از جانب خدای متعال نص فرموده است،و خدای تعالی برآنان جماع وماندن در مساجد حتی در بزرگترین آنها را که عبارت از مسجد مدینه ی منوره باش حلال کرده است. چنانچه به بستن تمامی درهای اصحاب جز در خانه ی امام علی بن ابی طالب فرمان داده است.
526- غسل جنابت واجب نیست مگر برای ادای نمازهای نافله شرط صحت آن است.
مکروهات جنابت:
527-خوردن و آشامیدن بر جنب کراهت دارد و بطوری که در خبر آمده تولید بر ص می نماید و کراهت با شستن دستها،مضمضه و استنشاق از بین می رود،وبهتر از همه وضو گرفتن است.
528- خوابیدن بر جنب پیش از غسل کراهت دارد مگر اینکه وضو بگیرد و پس از آن بخوابد یا اینکه تیمم کند موقعی که وضو امکان ندارد. بلکه وضو ساختن بر شخص جنب موقع خوردن،آشامیدن و خوابیدن مستحب است.
529- تلاوت قرآن بیش از هفتاد یا هفت آیه بنا بر قول مشهور برجنب کراهت دارد. تماس با جلد قرآن کاغذهای آن بدون این که با خطوط آن برخورد کند مکروه است. برداشتن وبه گردن و سینه آویختن قرآن بر او کراهت دارد.
530- خضاب با حنا و با غیر حنا برایش مکروه است،چنان که جماع وانزال در حال خضاب داشتن بر وی مکروه است مگر این که خضاب اثرخود را گذاشته باشد جماع بعد از احتلام ، و روغن مالی قبل از غسل بر وی مکروه است.
کیفیت غسل:
531- غسل دو نوع است ترتیبی و ارتماسی،وترتیبی افضل از ارتماسی است.

532- غسل ترتیبی: به این صورت که نیت می کند و همزمان با نیت،سر و گردن را تا ترقوه می شوید سپس نیمه ی راست بدن را از شانه ها به پائین تا نوک انگشتان دست و انگشتان پا با نیمه ی ناف و عورتین می شوید و سپس به همین صورت نیمه ی چپ بدن را می شوید.
533- بهتر است ناف و عورتین باراول با نیمه راست بدن و بار دیگر با نیمه ی چپ بدن شسته شوند.
534- تکلیف روزه دار و آنکه برای حج و عمره لباس احرام پوشیده غسل ترتیبی است نه ارتماسی .
535- اگر بعد از غسل ،در نیمه ی چپ بدن جایی را ملاحظه کند که فراموش شده و آب به آن نرسیده است با نیت غسل تنها به همان قسمت با آب مسح می کند و اگر قسمت فراموش شده در نیمه ی راست بدن باشد اول به آنجا با آب مسح می کشد و سپس نیمه ی چپ بدن را دوباره می شوید،و اگر قسمت فراموش شده در سر باشد یا در گردن یا در صورت آن را می شوید و سپس نیمه راست و چپ بدن را به ترتیب دوباره می شوید.
536- اگر در دریا ،یا در نهر یا در رودخانه یا در حوض باشد و بخواهد به خاطر فضیلت غسل ترتیبی انجام دهد در حالی که داخل آنهاست نیت می کند و همزمان با نیت سر و گردن خود را در آب فرو می برد و سپس سمت راست بدن را حرکت می دهد و بعد از آن سمت چپ بدن را حرکت می دهد.
537- هرگاه ترتیب را فراموش کند و پیش از نیمه ی چپ بدن را بشوید،سمت راست رامی شوید و بعد از آن سمت چپ بدن را می شوید.
538- در غسل کردن واجب نیست مانند وضو آب از قسمتهای بالای بدن ریخته شود و به اعضای پائین تر جاری گردد بلکه به هر صورتی که بشود آنها را شست کافی است.
539- موالات در غسل مانند وضو شرط نیست بلکه می توان بین شستن اعضاءفاصله انداخت،مثلاً سر و گردن را بشوید و بعد از ساعتی سمت راست خود را بشوید و بعد ازساعتها سمت چپ بدن را بشوید،و در این فاصله اگر دنبال انجام کارهایی هم رفته ایرادی نمی کند،مشروط بر این که آنچه طهارت را باطل می کند ازاو سر نزده باشد امثال خوابیدن،بول کردن،وباد معده و غیره.
540- آنکس که سلس بول وباد معده وغائط گرفتار است بر او واجب است موالات را مراعات کند و ازترس حدث سریعاً غسل خود را تمام کند و بلافاصله بعد از غسل نماز خود را بخواند،در غسل استحاضه نیز تکلیف او چنین است.
541- پیش از غسل باید بدن را ازنجاسات تطهیر کند.
542- ایرادی ندارد اگر اعضا را به تدریج پاک ساخته و به تدریج واجبات غسل را انجام دهد. مثلاً سرش را (که به نجاسات آلوده است) پاک کند و پس از آن به نیت غسل آب بر آن بریزد، سپس سمت راست بدن را پاک و آن را به نیت غسل بشوید و با شستن سمت چپ غسل را تمام کند. موانع روی بشره را نیز می تواند به تدریج بردارد.
543-اگر در اثنای غسل حدثی که منافی طهارت است از وی سر زد اعضای باقی مانده را رها ساخته و غسل را از نو شروع می کند.
544- اگر بخواهد در مسأله بالا احتیاط را رعایت کند غسل ازنو ساخته را (مثلاً با بول کردن) از بین می برد وسپس برای نماز وضو می گیرد.
545- گرفتاران به بیماری سلس بول و غائط باید در غسل ترتیبی عجله کرده وبلافاصله نماز خود را بخوانند.
غسل ارتماسی:
546- غسل ارتماسی به این صورت است که نیت می کند و همزمان به آب فرو می رود به طوری که تمام بدنش دریک دفعه زیر آب قرار گیرد.
547- به موقع تنگی وقت،وترس ازفوت شدن نمازبا غسل ترتیبی (با بودن امکانات لازم ) فقط می تواند غسل ارتماسی بکند.
548- اگربعضی از اعضای بدن از آب بیرون بیاید پیش از آنکه قسمتی از آن درآب فرو برود غسل باطل است.
549- در غسل ارتماسی تفاوتی نمی کندازناحیه ی سربه آب فرو رود ،یا طرف پاها یا از دو طرف بدن،و باز تفاوتی نمی کند درداخل آب باشد و غسل ارتماسی را نیت و انجام دهد یا بیرون آب باشد وبه آب شیر جه رود یا زیر آب بایستد نیت کند و خود را حرکت دهد.
550- اگر بعد از تماس از آب بیرون آمد و دید مانعی از رسیدن آب به بشره دریکی از اعضایش بوده باید مانع را برطرف و دوباره غسل ارتماسی را انجام دهد. عکس آنچه در غسل ترتیبی گفتیم: قسمت باقیمانده را آب می ریزد.
551- پیش از غسل ارتماسی هم واجب است موانع رسیدن آب به بشره را بردارد به طوری که در ترتیبی یاد کردیم.
552- غسل ارتماسی در زیر ناودان، یا آبشار در صورتی که قوی باشند ایرادی ندارد به نحوی که در یک دفعه تمامی بدن با آبی که از آنها می ریزد احاطه شود. در زیر باران شدید نیز همین طور است. غسل ترتیبی را هم می شود در زیر باران،ناودان و آبشار انجام داد.
553- غسل ارتماسی در زیر شیر آب قوی نیز ایرادی ندارد،به این شرط که آب آن در یک دفعه تمامی بدن را احاطه کند.
554-در غسل ارتماسی زیر ناودان و امثال آنها ،رساندن آب به کمک دستها به جاهایی که احتمال دارد آب به آنها نرسد واجب است و همین طور باید پاها را یکی بعد از دیگری بلند کرد تا آب به زیرآنها نیز برسد.
مسائل:
555- درغسل خواه ارتماسی و خواه ترتیبی واجب است آب به بشره نفوذ کند بنابراین واجب است آب به خلال موها خواه کم باشد یا پرپشت برسد (در خبر است که زیر هر مویی جنابتی است) بر عکس آنچه در وضو گفتیم که قسمت آشکار موها شسته شد کافی است و واجب نیست آب بشره ی زیر آنها نفوذ کند.
556- نیت و ادامه یافتن آن در غسل نیز،واجب است و درتمامی اعمال شرعی نیز،به طوری که در وضو مفصلاً بیان کردیم(نیت قربت و ادامه یافتن آن) واجب می باشد.
557- آنچه درباره ی طهارت ، اباحه و خالص بودن آب در رابطه با وضو گفتیم در آب غسل نیز شرط شده است ،یعنی نباید آّب غسل نجس یا غصبی یا مضاف باشد ،و مکان نیز به همین صورت باید غصبی نباشد.
558- احکام مسایل زخم و شکستگی ،ضرر داشتن آب به بدن و وجوب تیمم درغسل،به همان صورت است که درمسایل وضو بیان شد.
559- هرگاه از خانه به قصد حمام وبه جهت غسل کردن بیرو رفت یا از اطاقش با همین قصد بیرون آمد ،به موقع غسل نیت واجب است و قصد حین بیرون آمدن از خانه یا اطاق کفایت نمی کند و نیت توجه دل آدمی است که چه عملی از اعمال شرعی را (در جهت امتثال اوامر الهی) انجام می دهد بی آنکه تلفظی لازم باشد البته توجه قلبی و تلفظ زبانی با هم ایرادی ندارد.
560- هرگاه موقع غسل کردن غافل باشد که چه عملی را انجام می دهد مثل این است که غسل نکرده است و واجب است با نیت و با قصد قلبی غسل را اعاده کند.
561- در غسل کردن جایز نیست دیگری نسبت به غسل شخص قیام کند یا به او یاری نماید مگر با همان شرایطی که در شرایط وضو یاد آوری شد.
562- هرگاه ظاهر بدن جنب پاک باشد غسل ارتماسی در آب کمتر از کر اشکال ندارد ،ولی به کاربرن آن آب برای رفع حدث،اشکال دارد و حکمش گذشت.
563- حکم آبهایی هم که برای مسجدی یا حسینیه ای وقف خاص شده است در شرایط وضو گذشت.
564- اگر زن انسان ناتوان باشد و نتواند به حمام برود یا نتواند برای غسل کردن خود آب بیاورد ،بر مردش واجب است او را یاری دهد به حمام ببرد یا آب برایش حاضر کند ، به خصوص اگر خود او سبب گرفتاری وی به جنابت باشد.
مستحبات غسل:
565- بول و استبراء بعد از خروج منی و قبل از غسل کردن ،برای مردان لنگ بستن و پوشیدن عورتین درموقع غسل کردن مستحب است،به خصوص موقعی که غسل را در آب جاری و زیر آسمان انجام می دهد.
566- بسم الله گفتن موقع شروع به غسل وخواندن دعای (اللهم طهرنی وطهر قلبی و اشرح لی صدری واجر علی لسانی مدحتک و الثناء علیک،اللهم اجعل لی طهوراً و شفاء و نوراً انک علی کل شی قدیر) و سه بار شستن دستها تا آرنج،وسه بار مضمضه و سه بار استنثاق و مراعات موالات مستحب است.
567- کشیدن دستها به قسمتهای مختلف بدن،و بازو بسته کردن جاهایی که بدون آن آب به آنها نمی رسد امثال موهای سر و صورت و توی ناف و زیر بغل مستحب است.
568- سه بار شستن هر عضو در غسل ترتیبی مستحب است،حرکت دادن انگشتری ،یا بیرون آوردن آن هرگاه طوری باشد که بدون حرکت دادن یا بیرون آوردن آب به زیر آن می رسد مستحب است و در غیر این صورت به هر نحوی واجب است آب را به بشره ی زیر آن برساند.
569-غسل کردن با یک صاع آب که معادل سه کیلو گرم می باشد مستحب می باشد.
570- مستحب است موقع تمام شدن غسل این دعا(اللهم طهرقلبی و زک عملی و تقبل سعیی واجعل ما عندک خیراً لی ) بخواند.