فهرست موضوعات
موضوع
فهرست
مقدمه.
پند ها و ارشادات
رياضت ، سعادت و شناخت
راه خلوص نیت.
استجابت دعاء.
شرط قبول اعمال.
شیخ احسائی قدس سره و مراقبت او به نمازهاي شب.
ثواب نماز شب
وقت نماز شب و بخشي از احكام آن
پاداش قضا كردن نماز شب
مقدمات نماز شب
كيفيت نماز شب
ركعات نماز شب
نماز شفع
نماز وتر بعد از شفع
دو ركعت نافله ي صبح
پندها و راهنمایی ها
ریاضت ، سعادت و شناخت
شیخ در پاسخ این سؤال که راه و روش ریاضت چیست؟ و چگونه می شود سعادت و معرفت تحصیل کرد؟ گفته است:
راه حق و روش درست در ریاضت ، همان راه و روش است که ائمه هدی علیهم السلام پایه گذاری کرده اند، و به طور خلاصه این است که در همه ی حال ها و کارها و گفته ها ، از راه راست و درست حرکت کنی مثلاً:
در خوردن و آشامیدن: تا گرسنه نشده ای نخوری، و چون می خوری سیر نخوری ، بلکه میل داشـته باشی که بخوری. تا تشنه نیستی نیاشامی، و چون آشامیدی سیر ننوشی.
در عبادت و بندگی: وضو را خوب بگیر، موقع وضو گرفتن دعاها ی وارده را بخوان در اثنای وضو سوره ی قدر را، و بعد از وضو سه بار همان سوره را تلاوت کن. نمازت را خوب بخوان، و دل خود را برای بندگی خدایت از هر چیز دیگری خالی گردان و نماز را مانند کسی بخوان که مهلت دارد آخرین نماز را بخواند.
در حالت هایت: قلب خود را منبر فرشتگان قرار بده، و آن را طویله ی حیوانات شهوی نکن، خدا را زیاد یاد کن، به آن گونه که از خدا غافل نشوی، اگر طاعت پیش آید آن را انجام دهی، و اگر گناهی ممکن شد آن را ترک کنی ، هیچ اطاعتی را دست کم نگیر، شاید رضای خدا در آن باشد. و هیچ گناهی را کوچک نشمار شاید همان موجب خشم او باشد.
دائم به آفریده های خدا ، با دیده ی عبرت و تدبر نگاه کن مرگ و آخرت را به یاد داشته باش، به دنیا و دگرگونی هایش نگاه کن و توجه داشته باش که لذّات آن دوامی ندارد.
در کارهایت: تا می توانی حرکت نکن و آرام نگیر، مگر در کاری که با دوستی خدا سازگار باشد، به مساجد و جاهای ذکر خدا روی آور، سعی خود را صرف کن در آن چه خدای تعالی فرمان داده است ، چشم و گوش و اعضایت را در راه او به کار بگیر.
در گفتارت: بر زبان نیاور مگر چیزی را که در آن سود دنیا و آخرت باشد، بر تو باد، از روی تدبر خواندن قرآن، که کلید های گنجینه های عالم غیب می باشد.
راه خلوص نیّت :
باز آن مرحوم گفته است: اگر خواستی نیت را خالص کنی، بر تو باد که کار نیک انجام دهی زیرا هیچ عملی مانند کار نیکو نیست چنان که امیر مؤمنان علیه السلام گفته است.
وقتی خواستی نماز بخوانی، قربه الی الله وضوی کامل بگیر، در ضمن آن و پیش و پس از آن دعاهایی را بخوان که امام علیه السلام یاد داده اند، و با قلب خود به آن توجه کن. به قصد خدمت به خدای سبحان به نماز بایست، و افعال و اذکار آن را چنان به جای آور که شارع مقدس فرموده است.
به خواندن نماز عادت کن، و هیچ نماز و دعای مستحب و نافله ای را ترک نکن، زیرا خدای تعالی نمی پذیرد مگر آن چه را که خالص باشد، بنده با قلب خود به آن توجه کند. وقتی با قلب خود به خدا توجه نکنی (مانند این است که ) عمل را انجام نداده ای.
واین خود حیله ای از جانب شیطان است که بنده را از همه ی نیکی ها باز بدارد.هیچ یک از واجبات را، و هیچ یک از مستحبات را که خدا واجب یا مستحب کرده ترک نکن ، زیرا اگر نتوانسته ای عمل شایسته ای انجام بدهی صورت آن را به جای آورده ای .
سفارش می کنم همت خود را در انجام کارهای شایسته ، امثال نماز واجب ، مستحب ، دعاء، روزه ، زکات واجبی و استحبابی، خواندن قرآن، صرف کنی به خصوص آیاتی را بخوانی که در آن ها پند و اندرز وجود دارد.
مرگ را ، آخرت را فراموش نکن و در گفتار خدای تعالی بیاندیش که می فرماید:
وَاذْکُرْ عِبَادَنَا إِبْرَاهِیمَ وَإِسْحَقَ وَ یَعْقُوبَ أُوْلِی الأَیْدِی وَ الْأَبْصَارِ* إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَةٍ ذِکْرَی الدَّارِ
بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب را به یاد بیاور که قدرتمند و مطلع بودند، ما ایشان ..
ملاحظه می کنیم خدای تعالی خانه ی آخرت را خاص بندگان صالح و برگزیدگان خود قرار داده است.
علاوه بر آن چه گفته شد، نیاز داری در شب و روز ، ساعتی را با خود خلوت کنی و به مخلوقاتی بیاندیشی که در زمین و آسمان به صورت جماد یا نبات زیست می کنند و آیاتی را که به قدرت خدای تعالی دلالت می کنند از نظر بگذرانی ، زیرا کسی که در صدد است رضای خدا، و زندگی آخرت را به دست بیاورد و می خواهد انبیا و اولیای خدا را بشناسد، و در دین خود بصیرتی داشته باشد و ( سر انجام) انسان باشد ، ضرورت دارد در مخلوقات خدای تعالی تدبر و اندیشه نماید، و باید بدانی که اکثر مردم (امثال) حیواناتند. حضرت امام باقر علیه السلام فرموده است:
«النَّاسُ کُلُّهُم بَهائِم إِلا قَلیْل مِنَ المؤمِنْیِن، وَ المؤمِنُ قَلِیْل »
همه ی مردم (مثل ) حیوانانند مگر افراد اندکی که مؤمن اند و مؤمن اندک است .
خدای تعالی فرموده است:
قُلِ انظُرُواْ مَا ذَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ )
بگو نگاه کنید در آسمان ها و زمین چه چیزهایی وجود دارند و فرموده است:
( أَوَلَمْ یَتَفَکَّرُوا فِی أَنفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللهُ السَّماوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُما إِلَّا بالْحَقِّ)
آیا پیش خود فکر نکرده اند که آن چه خدای تعالی در آسمان ها و زمین و میان آن ها آفریده به حق می باشند؟
( أَوَ لَمْ یَنْظُرُوا فِی مَلَکُوتِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللهُ مِنْ شَیْءٍ وَ أَنْ عَسَی أَنْ یَکُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُم )
آیا به ملکوت آسمان ها و زمین، و چیزهایی که خدا خلق کرده است توجه نکرده اند؟ و توجه نکرده اند که امکان دارد اجل آنان رسیده باشد؟ اگر عمل کردی به آن چه از عبادت ها یاد آور شدیم ، و آن ها را طوری به جای آوردی که فقها رضوان الله تعالی علیهم در رساله ها ی عملیه ، کتاب های فقهی و کتاب های دعا بیان کرده اند، و در بعضی از اوقات از روی تدبر قرآن خواندی، و چنان که گفتیم در آفریده های خدا به اندیشه پرداختی ، نوری در تو به وجود می آید که به سوی عمل کشیده شوی، و هر قدر عمل کنی قوی تر گردی و هر چه قوی تر شدی عمل کنی چنان که امام صادق علیه السلام فرمود:
بِالحِکْمَةِ یُسْتَخرَجُ غَوْرُ العَقْلِ ، وَ بِالعَقْلِ یُستَخْرَجُ غَوْرُ الحِکْمَةِ»
به وسیله ی حکمت غور عقل ، و به وسیله ی عقل، غور حکمت استخراج خواهد شد.
اگر آن چه را شنیدی مورد مراقبت قرار دهی خدای تعالی گوش های دلت را باز می کند، تا حکمت را درک کنی و آن ها را از روی معرفت ارزیابی کنی، نیت و قصدت برای انجام کارها ی خیر خالص می شود و روحت به سوی کمالات قدسی ترقی می کند خدای تعالی در حدیث قدسی می فرماید:
« مَنْ أَخلَصَ للهِ العُبُوْدِیَّة أَرْبَعِیْن صَبَاحاً ، تَفَجَّرَت یَنَابیِْعُ الحِکْمَةِ عَلَی لِسَانهِ..»
هرکس چهل روز در بندگی خدا ی تعالی اخلاص ورزد چشمه سارهای حکمت از دل او بر زبانش جاری خواهد شد .
خدای تعالی در حدیث قدسی فرموده است:
« مَا زَالَ العَبْدُ یَتَقَرَّبُ إلَّی بِالنَّوَافِل، حَتَّی أُحِبَّهُ ، فَإذَا أَحْبَبتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِی یَسْمَعُ بِهِ ، وَ بَصَرَهُ الَّذِی یُبْصِرُ بِهِ وَلِسَانَهُ الَّذِی یَنْطِقُ بِهِ ، وَ یَدَهُ الَّتِی یَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِی أَجَبْتُهُ، وَأِن سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ، وَإِنْ سَکَتَ ابْتَدَأتُهُ»
پیوسته بنده با انجام کارهای استحبابی به من نزدیک می شود تا من او را دوست بدارم، زمانی که با او دوست شدم گوش او می شوم که با آن می شنود، و چشم او که با آن می بیند و زبان او که با آن حرف می زند و دست او که با آن ، اگر دعا کند جوابش می دهم ، و اگر از من بخواهد به او عطا می کنم، و اگر سکوت کرد خودم آغاز می کنم.
از حدیثی که گذشت دریافتیم که خدای تعالی سبب محبت خود به بنده اش را در تقرب او به سوی خود به وسیله ی مستحبات قرار داده است، و خدا هرکس را دوست بدارد علم را به دل او می افکند. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
« لَیْسَ العِلْمُ بِکَثْرَةِ التَّعَلُّم وَ إنَّمَا العِلْمُ نُوْرٌ یَقْذِفُهُ اللهُ فِی قَلْبِ مَنْ یُحِبُّ فَیَنْفَسِحُ فَیُشَاهِد الغَیْبَ ، وَینْشَرِحُ فَیَحْتَمِلُ البَلاء.
داشتن علم از راه فراگیری فراوان نیست. و در حقیقت علم نوری است که خدا آن را در دل کسی می اندازد که او را دوست می دارد، در این صورت چشم دل او از درون وسعت می یابد و عالم غیب را مشاهده می کند و دریچه ی دل او در باطن باز می شود و گرفتاری را تحمل می نماید.
عرض شد: یا رسول الله آیا برای آن نشانه ای است؟
فرمود:
التَّجَافِی عَنْ دَارِ الغُرُوْر ، وَ الإِ نَابَةِ إِلَی دَارِ الخُلُوْد، وَ الاسْتِعْدَاد لِلمَوْت قَبْلَ نُزُوْلِهِ »
دل کندن از خانه ی فریبنده، و بازگشتن به سوی خانه ی همیشگی ( و آماده شدن به مرگ پیش از آن که بیاید سه نشانه ی این حال می باشند)
پس معلوم شد که روح به کمالات قدسی و مراتب و الا نمی رسد مگر با علم حق مطلق خالص، و این علم جز از راه محبت خدا به دست نمی آید و محبت او جز از راه تقرب جستن با انجام مستحبات حاصل نمی شود.
نوافل :
منظور از نوافل: انجام آدابی است که در شرع مقدس اسلام مستحب می باشد. مثل : نماز، داشتن وضو، روزه، خود داری از گناه، یاد خدا ، فکر در آفریدگان الهی، جدّ و جهد ( اجتهاد)
استجابت دعا:
خدای تعالی در قرآن کریم فرمود:
(اُدْعُوِنی أَسْتَجِبْ لَکُمْ )
مرا بخوانید دعای شما را اجابت می کنم . این مختصر را در آن جا که می فرماید:
وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی وَ لْیؤْمِنُواْ بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ )
توضیح می دهد یعنی: هرگاه بندگان من از تو، در باره ی من سؤال کنند به ایشان بگو خدا می فرماید من به شما نزدیک هستم، دعای دعاکننده را وقتی مرا می خواند جواب می گویم.
و توضیح (فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی) این است که من از ایشان خواسته ام مرا بخوانند، و به من ایمان داشته باشند و بپذیرند که من از رگ گردن به ایشان نزدیک ترم و دعاکننده را جواب می دهم.
بنا بر این اگر دعا کننده شک داشته باشد که خدا دعایش را جواب می دهد دعای او به اجابت نخواهد رسید چنان که وقتی به حضرت امام صادق عرض شد چرا ما دعا می کنیم و دعای ما پذیرفته نمی شود.
فرمود:
« لِأَنَّکُمْ تَدْعُونَ مَنْ لَا تَعْرِفُونَهُ »
برای این که شما می خوانید خدایی را که او را نمی شناسید.
پس اگر خواستی دعایت پذیرفته شود فقط، او را بخوان. زیرا اگر او را نشناسی دیگری را خوانده ای .
شناختن خدای تعالی سبب اجابت دعا است. و راه آن این می باشد که به سوی خدا توجه کنی از همان راهی که خود او خواسته است، به او توجه کن بدون آن که به حاجت خودت، و به خودت توجه کنی، به همان گونه که وقتی به زید می گویی(یا قاعد= ای نشسته) کاری به نشستن نداری بلکه قصد تو خود زید است (حتی اسم او که همان زید باشد مورد نظر نیست)
هم چنین وقتی می گویی : (اللَّهُمَّ اغْفِرْلِی= پروردگارا گناهم را بیامرز) توجه نکن به بودن خودت ، و به این که سائل هستی ، و به این که از وی آمرزش می خواهی، بلکه فقط به خود او توجه داشته باش اگر چنین کنی، در همان جا دعایت پذیرفته می شود. من این مسائل را پنچ یا شش بار تجربه کرده ام و سخنم به پایان نرسیده. مگر این که خواسته ام برآورده شده است.
و روش دیگر این است که : خدا ترس باشی، در همه ی آن چه از تو خواسته است مطیع و فرمان بردار او باشی، اگر چنین بودی، خدای تعالی از تو کریم تر است و به تفضّل اولی می باشد، در این صورت اگر او را بخوانی دعایت را در هر مورد می پذیرد و خدا در این رابطه فرموده است:
(إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ)
این حقیقت است که خدای تعالی از پرهیزکاران می پذیرد.
شرط قبول اعمال:
معنای (إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ)
معنای آیه این است که خدای تعالی از هیچ کس اعمال او را نمی پذیرد و آن ها را بالا نمی برد، مگر اعمال پرهیزکاران را ، و پرهیزکاران عبارتند از کسانی که خدا و رسول خدا را دوست می دارند، به اوامر او اطاعت می کنند، و از آن چه نهی فرموده پرهیز می کنند، با ولی خدا دوست اند و با دشمن خدا دشمن.
معنای باطنی پرهیزکاری:
عبارت از این است که، از دوستی با دشمنان علی علیه السلام و فرزندان او، و از کسانی که راه و روش آنان را قبول ندارند پرهیز کند. متقی حقیقی کسی است که از روش دشمنان علی و فرزندان او بپرهیزد ، راه و روش آنان فرع ایشان است. بنا بر این هر کس از روش دشمنان علی پرهیز کند متقی است و از تمامی گناهان پرهیز کرده است.
پس آل بیت علیهم السلام طریق الی الله اند و ولایت ایشان ، طریق صعود اعمال، و طریق قبول دعا ها می باشد.
ابن فهد در کتاب عده الداعی، روایت کرده که سؤال کننده ای به حضرت امام هادی علیه السلام گفت: ای آقای من فتح می گوید: دعائی را به من یاد بده که با آن بشود شما را یاد کرد.
حضرت فرمود:
« إِنَّ الفَتْحَ یُوَالِیْنَا بِظَاهِرِهِ ، دَوْنَ بَاطِنِهِ ، الدُّعَاء لِمَنْ دَعَا بِهِ ، بِشَرْطِ أَنْ یُوَالِیْنَا أَهْلَ البَیْتِ »
که فتح با ظاهرش ما را دوست می دارد بی آن که در باطن دوست ما باشد، دعا ( اثر دارد) برای کسی که آن را بخواند، با این شرط که ما را دوست بدارد.
و در روایت محمدبن مسلم از قول حضرت امام باقر یا امام صادق گفته که به آن حضرت عرض کردم: در بین مخالفان شما مردی را می بینم که زیاد در عبادت می کوشد و فروتنی بسیاری دارد، آیا این کارها به او نفعی دارد؟
فرمود:
« یَا مُحَمَّدُ إِنَّما مَثَلُنَا أَهلَ البَیتِ ، مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِ، مَثَلُ أَهْلِ بَیْتٍ کَانُوا فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ ، فکان لَا یَجْتَهِدُ أَحَدٌ مِنْهُمْ أَربَعِینَ لَیْلَةً ، إِلَّا دَعَا فَأُجِیبَ
ای محمد مَثَل ما اهل بیت، مَثَل اهل بیتی در بنی اسرائیل می باشد از افراد این خانواده کسی نبود که چهل شب اجتهاد کند مگر این که دعای او مستجاب می شد،
یکی از ایشان چهل شب اجتهاد کرد و بعد از آن دعا کرد اما دعایش پذیرفته نشد به خدمت حضرت عیسی بن مریم آمد و در این باره به او شکایت کرد تا برایش دعا کند. حضرت عیسی علیه السلام وضو گرفت و نماز خواند و دعا کرد خدای تعالی به آن حضرت وحی فرمود و گفت:
یَا عِیسَی إنَّ عَبْدِی أَتَانِی مِنْ غَیْرِ الْبَابِ الَّذِی أُوتَی مِنْهُ ، إِنَّهُ دَعَانِی وَفِی قَلْبِهِ شَکٌّ مِنْکَ ، فَلَوْ دَعَانِی حَتَّی یَنْقَطِعَ عُنُقُهُ ، وَ تَنْتَثِرَ أَنَامِلُهُ ؛ مَا اسْتَجَبْتُ لَهُ.
ای عیسی این بنده ی من از دری به سوی من می آید که نباید از آن وارد شود، او مرا می خواند در حالی که در دلش نسبت به تو شک دارد، اگر او مرا بخواند آن قدر که گردنش قطع شود و بندهاي انگشتان او از هم جدا شوند دعای او را نمی پذیرم.
حضرت عیسی به آن شخص نظری کرد و فرمود: خدایت را می خوانی در حالی که در دلت به پیامبرش شک داری؟
آن شخص عرض کرد: ای روح خدا ، ای کلمه ی او، به خدا چنان بود که گفتی، از خدا بخواه که آن را از دل من بیرون ببرد.
حضرت عیسی علیه السلام برایش دعا کرد و خدا از او قبول کرد. و آن مرد مانند یکی از افراد همان خاندان شد. ما اهل بیت نیز چنین هستیم، خدا عمل بنده ای را نمی پذیرد که در باره ی ما شک دارد.
شیخ احسایی و مراقبت او به نمازهای شب
شیخ عبدالله احسائی ، درباره ی پدرش شیخ اوحد قدس سره می گوید: آن مرحوم به عبادت و تهجد خود جداً حریص بود، به طوری که از روزهای تمرین و ایام کودکی ، تا پایان عمرش ، مستحبی از نافله ها را ترک نکرد بلکه هیچ موقع آن ها را در حال نشسته نخواند.
دفعات دچار بیماری های سخت شد که قرار و آرام او سلب شد و تاب و توانی در او نماند، با این حال در وقت نماز بدون اختیار بلند می شد، مثل این بود که یکی او را بلند می کرد، و پس از پایان نماز مثل مرده ای بی حرکت می افتاد. در همه ی عمر شریفش به نمازهایش اهمیت فوق العاده می داد به طوری که فضیلت نمازی از او فوت نشد
و میرزا تنکابن در قصص العلماء قصه ی جالبی را می نویسد از این قصه چنین معلوم می شود که آن مرحوم خود را ملزم می نمود که نافله های روز را به جا آورد.
می گوید: زمانی که شیخ در اصفهان مهمان حاج محمد ابراهیم کلباسی بود ، قبل از ظهر در (زاویه = مسجد حکیم) می نشست و ساعت و قطب نما و امثال آن را در جلوی خود قرار می داد و به محض این که ظهر می شد نافله نیت می کرد و در حال نماز به سمت مسجد می رفت تا به محراب می رسید در حالی که چند رکعت نافله را خوانده بود.
موقع رسیدن به محراب، در جای حاج کلباسی نماز می خواند و حاج کلباسی نیز به او اقتدا می کرد.
به نافله، و به اول وقت اهمیت می داد. مریض احوال بود نمی توانست نماز را ایستاده بخواند، طنابی را از سقف آویزان می کرد نمازهای واجب و مستحب را ایستاده می خواند و موقع بلند شدن و ایستادن از همان طناب می گرفت.
ثواب نماز شب:
1 - جبرئیل به محضر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرود آمد ، آن حضرت به جبرئیل فرمود:
یَا جَبْرَئِیلُ! عِظْنِی. فَقَالَ: یَامُحَمَّدُ ! عِشْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مَیِّتٌ ، وَ أَحْبِبْ مَنْ شِئْتَ فَإِنَّکَ مُفَارِقُهُ ، وَ اعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مُلَاقِیهِ.
ای جیرئیل به من نصیحت کن. عرض کرد ای محمد، هرچه می خواهی زندگی کن، سر انجام خواهی مرد، هرکس را می خواهی دوست بدار ، سر انجام از وی جدا خواهی شد، و هر عملی خواستی انجام بده بالاخره به آن عمل خواهی رسید.
شَرَفُ الْمُؤْمِنِ صَلَاتُهُ بِاللَّیْلِ ، وَ عِزُّهُ کَفُّ الأَذَی عَنِ النَّاسِ »
شرف مؤمن نماز شب اوست و عزت او به این است مردم را نیازارد.
2 - بحر اسقاء از امام صادق روایت کرده که فرمود:
«إِنَّ مِنْ رَوْحِ اللهِ علیه السلام ثَلَاَثَةً ، التَّهَجُّدَ بِاللَّیْلِ ، ، وَإِفْطَارَ الصَّائِمِ ، وَلِقَاءَ الْإِخْوَانِ »
روح خدا در سه چیز است: تهجد شبانه ، افطاری دادن روزه دار، زیارت برادران دینی.
3 - ابوالحسن اوّل در تفسیر رضوان الله فرمود:
یعنی نماز شب.
4 - حضرت امام صادق علیه السلام فرمود:
« عَلَیْکُم بِصَلَاةِ اللَّیْلِ ، فَإِنَّهَا سُنَّةُ نَبِیِّکُمْ ، وَ أَدَبُ الصََََََََّالِحِینَ قَبْلَکُمْ، وَ مَطْرَدَهُ الدَّاءِ عَنْ أَجْسَادِ کُمْ»
برشما باد خواندن نماز شب، زیرا نماز شب روش پیامبر شما، و ادب شایستگان پیش از شما ، و بیرون راننده ی مرض از بدن های شما است.
5 - هشام بن سالم، از آن حضرت در تفسیر قول خدای تعالی
إِنَّ ناشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلاً )
نقل کرده که فرمود: « قِیَامُ الرَّجُلِ عَنْ فِرَاشِهِ یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اللهِ لَایُرِیدُ بِهِ غَیْرَهُ »
معنای آن این است که مرد به جهت رضایت حضرت حق ، از رختخواب خود برخیزد و غیر از رضای خدا را نخواهد.
6 - حضرت امام صادق علیه السلام فرمود:
مردم به هنگام برخاستن از رختخواب های شان سه گروهند:
گروهی خیر می بينند و ضرر نمی بینند.
گروهی ضرر می بینند و خیر نمی بینند.
گروهی نه ضرر می بینند و نه خیر.
اما گروهی که برخاستن آنان به خیر ایشان است و نه به ضررشان، کسی است که از خوابش برمی خیزد و وضو می گیرد و نماز می خواند و خدا را یاد می کند، این همان است که بلند شدن او از خواب به خیر اوست و نه به ضرر او.
و گروه دوّم، ( کسانی اند که به منظور انجام معصیت از خواب بر می خیزند) و به گناه کردن می پردازند، این همان است که برخاستن او ازخواب به ضرر اوست و نه به خیر او.
و گروه سوم، کسانی اند که تا صبح می خوابند ، این هم فردی است که نه ضرر کرده و نه به خیر رسیده است.
7 – عبد الله بن سنان از حضرت امام صادق علیه السلام سؤال کرد معنای آیه ی(سِیْمَاهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِالسُّجُودِ ) چیست؟
حضرت فرمود:
« هُوَ السَّهَرُ فِی الصَّلَاةِ » بیدار شدن برای خواندن نماز.
8 - فضیل بن یسار از امام صادق علیه السلام فرمود:
خانه هایی که در آن ها ، شب هنگام نماز و قرآن خوانده شود، برای اهل آسمان نورافشانی می کند، چنان که ستارگان آسمان به ساکنان زمینی نور افشانی می کنند.
9 - در تفسیر آیه ی : إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ، نیکی ها بدی ها را از بین می برند.
فرمود:
« صَلَاةُ الْمُؤمِنِ بِاللَّیْلِ ، تَذْهَبُ بِمَا عَمِلَ مِنْ ذَنْبٍ بِالنَّهَارِ »
نماز شب خواندن مؤمن، گناهانی را می برد که در اثنای روز انجام داده است.
10 - امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:
« إِنَّ اللهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا أَرَادَ أَنْ یُصِیْبَ أَهْلَ الأَرضِ بِعَذَابٍ قَالَ: لَوْ لَا الَّذِینَ یَتَحَابُّونَ بِجَلَالِی وَ یَعْمُرُونَ مَسَاجِدِی ، وَ یَسْتَغْفِرُونَ بِالْأَسْحَارِ ، لَوْ لَاهُمْ لَأَنْزَلْتُ عَذَابِی »
خدای تعالی وقتی بخواهد مردم روی زمین را به عذابی دچار کند می فرماید: اگر نبودند افرادی که با جلال من با هم دوستی می کنند، و مساجدم را آباد می نمایند و صبحگاهان طلب مغفرت می کنند اگر ایشان نبودند حتماً عذابم را نازل می کردم.
رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمودند:
«مَنْ کَثُرَ صَلَاتُهُ بِاللَّیْلِ حَسُنَ وَجْهُهُ بِالنَّهَارِ »
هرکس نماز او در شب زیاد باشد صورت او در روز نیکو می شود.
مردی به حضور امام صادق آمد و به محضرش شکایت کرد، و در شکایت خود زیاده روی نمود تا جایی که می خواست از گرسنه ماندن شکایت کند حضرت پرسید:
« یَا هَذَا أَتُصَلِّی بِاللَّیْلِ؟
ای مرد آیا نماز شب می خوانی؟
جواب داد: بلی.
حضرت امام صادق به اصحاب خود رو کرد، فرمود:
کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُصّلِّی بِاللَّیْلِ وَ یَجُوعُ بِالنَّهَارَ ، إِنَّ اللهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ضَمَّنَ صَلَاةَ اللَّیْلِ قُوتَ النَّهَارِ»
دروغ می گوید، آن که گمان می کند شب نماز می خواند و روز گرسنه می ماند زیرا خدای تعالی روزی روز را با نماز شب ضمانت کرده است.
پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، به ابوذر فرمود:
«یَا أَبَاذَرَّ احْفَظْ وَصِیَّةَ نَبِیَّکَ تَنْفَعْکَ ، مَنْ خُتِمَ لَهُ بِقِیَامِ اللَّیْلِ ثُمَّ مَاتَ فَلَهُ الجَنَّةُ »
ای اباذر ،سفارش پیامبرت را حفظ کن به تو نفع می دهد، شبِ هرکس با نماز پایان یابد و سپس بمیرد بهشت برای او واجب می شود.
امام صادق علیه السلام ، از پدرش حضرت باقر روایت کرد که فرمود: مردی از حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام، از شب زنده داری با نماز سؤال کرد حضرت به او فرمود:
« أِبْشِرْ.. مَنْ صَلَّی مِنَ اللَّیْلِ عُشْرَ لَیْلَةِ لِلَّهِ مُخْلِصاً ابْتِغَاءَ ثَوَابِ اللَّه قَالَ اللهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمَلَائِکَتِهِ : اکْتُبُوا لِعَبْدِی هَذَا مِنَ الْحَسَنَاتِ عَدَدَ مَا أَنْبَتَ فِی اللَّیْلِ مِنْ حَبَّةٍ وَ وَرَقَةٍ وَ شَجَرَةٍ، وَ عَدَدَ کُلِّ قَصَبَةٍ وَ خُوصٍ وَ مَرْعًی .
بشارتت باد، هرکس یک دهم شبی را ، از روی اخلاص برای رضای و پاداش خدا نماز بخواند، خدای تعالی به فرشتگانش می فرماید: برای این بنده ی من بنویسید حسناتی را به تعداد دانه ها برگ ها و درخت ها و نی ها و چمن زارها که در شب روئیده است.
وَ مَنْ صَلَّی تُسُعَ لَیْلَةٍ ، أَعْطَاهُ اللَّهُ عَشْرَ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٍ ، وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ .
و هرکس يك نهم شبی را نماز بخواند خدای تعالی ده دعای مستجاب شده به او می دهد و نامه ی عمل او را به دست راستش می دهد.
وَ مَنْ صَلَّی ثُمُنَ لَیْلَةٍ ، أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجرَ شَهِیدٍ صَابِرٍ صَادِقِ النَِیَّةِ ، وَ شُفِّعَ فِی أَهْلِ بَیْتِه.
و هرکس یک هشتم شبی را نماز بخواند، خدای تعالی اجر شهید صبور درست نیت را به او می دهد و خانواده اش شفاعت می شود.
وَ مَنْ صَلَّی سُبُعَ لَیْلَهٍ ، خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ یَوْمَ یُبْعَثُ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ، حَتَّی یَمُرَّ عَلَی الصِّرَاطِ مَعَ الْآمِنیِنَ.
و هرکس یک هفتم شبی را نماز بخواند، در روز قیامت از قبرش بر می خیزد در صورتی که روی او مانند ماه چهارده شبه می باشد و از صراط می گذرد با کسانی که در امانند.
وَ مَنْ صَلَّی سُدُسَ لَیْلَهٍ ، کُتِبَ فِی الْأَوَّابیِنَ ، وَ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ.
و هرکس یک ششم شبی را نماز بخواند، از اوابین نوشته می شود و گناهان گذشته ی او آمرزیده می شود.
وَ مَنْ صَلَّی خُمُسَ لَیْلَهٍ ، زَاحَمَ إِبْرَاهِیمَ خَلیلَ الرَّحْمَنِ فِی قُبَّتِهِ.
و هرکس یک پنجم شبی را نماز بخواند، زیر گنبد و بارگاه ابراهیم خلیل الرحمن خواهد بود.
وَ مَنْ صَلَّی رُبُعَ لَیْلَهٍ ، کَانَ فِی اَوَّل الْفَائِزِینَ ، حَتَّی یَمُرَّ عَلَی الصِّرَاطِ کَالرِّیحِ الْعَاصِفِ، وَ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ.
و هرکس یک چهارم شبی را نماز بخواند، از رستگاران خواهد بود تا از صراط مانند باد تند بگذرد و بدون حساب به بهشت داخل شود.
وَ مَنْ صَلَّی ثُلُثَ لَیْلَهٍ ؛ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ إلَّا غَبَطَهُ بِمَنْزِلَتِهِ مِنَ اللَّهِ عزَّ وَجَلّ . وَ قِیلَ لَهُ: اُدْخُلْ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةٍ الثَّمَانَیَةِ شِئْتَ.
و هرکس یک سوم شبی را نماز بخواند فرشته ای نمی ماند مگر این که به مقام و منزلت او در پیشگاه خدا غبطه می برد، و به وی گفته می شود از درهای هشت گانه بهشت از هرکدام که خواستی داخل شو.
وَ مَنْ صَلَّی نِصْفَ لَیْلَهٍ ، فَلَوْ أُعْطِیَ مِلْ ءَ الْأَرضِ ذَهَباً سَبْعِینَ أَلْفَ مَرَّةٍ لَمْ یَدِلْ جَزَاءَ هُ ، وَ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عزَّ وَ جَلّ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ رَقَبَهً یُعْتِقُهَا مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ.
و هرکس نصف شبی را نماز بخواند اگر هفتاد هزار برابر، روی زمین را به او بدهند با پاداش او برابری نمی کند، و با این کار در پیش خدا بهتر خواهد بود از کسی که هفتاد برده از فرزندان حضرت اسماعیل را آزاد کرده است.
وَ مَن صَلَّی ثُلُثَیْ لَیْلَهٍ ، کَانَ لَهُ مِنَ الحَسَناتِ قَدْرُ رَمْلِ عَالِجٍ، أَدْنَاهَا حَسَنَةٌ أَثْقَلُ مِنْ جَبَلِ أُحُدٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ.
و هرکس ثلث شبی را نماز بخواند حسناتی خواهد داشت به مقدار ماسه های بیابان پر از ریگ کمترین آن حسنه سنگین تر از ده برابر کوه احد خواهد بود.
وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَةً تَامَّةً ، تَالِیاً لِکِتَاب ِ اللَّهِ عزَّ وَ جَلّ ، رَاکِعاً وَ سَاجِداً وَذَکِراً ،أُعْطِیَ مِنَ الثََّوَابِ مَا أَدْنَاهُ یَخْرُجُ مِنَ الذُّنُوبِ کَمَا وَ لَدَتْهُ أُمُّهُ ، وَ یُکْتََبُ لَهُ عَدَدُ مَا خَلَقَ اللَّه جلّ وعلا. مِنَ الْحَسَنَاتِ ، وَ مِثْلَهَا دَرَجَاتُ وَیَثْبُتُ النُّورُ فِی قَبْرِهِ ، وَ یُنزَعُ الإِثُمُ وَ الْحَسَدُ مِنْ قَلْبِهِ ، وَ یُجَارُ مِنْ عَذَابِ القَبْرِ ، وَ یُعْطَی بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ ، وَ یُبْعَثُ مِنَ الآمِنِینَ ، وَ یَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمَلَائِکَتِهِ :
و هرکس یک شب تمام را نماز و قرآن بخواند، در رکوع و سجده به یاد خدا باشد ثوابی به او داده می شود که کمترینش این است که از گناهان بیرون می رود مانند این که تازه از مادر متولد شده است، به عدد هر چه خدا خلق کرده حسنه برایش نوشته می شود و به مانند آن ها درجه به او عطا می شود، نور در قبرش می بارد، گناه و حسد از دلش بیرون می رود، از عذاب قبر پناه داده می شود، و براء ت از آتش برای او داده می شود و جزء کسانی محشور می شود که در امانند، و خدای تعالی به فرشتگانش می فرماید:
یَا مَلَائِکَتِی ! انْظُرُوا إِلَی عَبْدِی ، أَحْیَا لَیْلَةً ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِی ، أَسْکِنُوهُ الفِرْدَوْسَ ، وَ لَهُ فِیهَا مِائَةُ أَلْفِ مَدِینَهٍ فِی کُلِّ مَدِینَةٍ جَمِیعُ مَا تَشْتَهِی الْأَنفُسُ ، وَ تَلَذُّ الأَعْیُنُ ، وَ لَمْ یَخْطُرْ عَلَی بَالٍ ، سِوَی مَا أَعدَدْتُ لَهُ مِنَ الْکَرَامَةِ وَ الْمَزِیدِ وَ القُرْبَةِ»
ای فرشتگان من به بنده ی من نگاه کنید شبی را برای رضای من احیا کرده است او را در فردوس ساکن گردانید، و در آن برای او یکصد هزار شهر است در هر شهری همه ی آن چه دل ها آن ها را می خواهند و چشم ها از آن ها لذت می برند، و به دلی خطور نکرده ، غیر از کرامت و مزید و قرب منزلتی که برشمردم.
رسول خدا در سفارش خود به علی علیه السلام فرمودند:
« یَا عَلِیُّ ! عَلَیْکَ بِصَلَاةِ اللَّیْلِ ، وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ اللَّیْلِ ، وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ اللَّیْلِ»
یا علی برتو باد به نماز شب ، بر تو باد به نماز شب ، بر تو باد به نماز شب.
ابن بکیر، از امام صادق روایت کرده که فرمود:
«إِنَّ الرَّجُلَ یُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیُحْرَمُ صَلَاةَ اللَّیْلِ ، وَ إِنَّ العَمَلَ السَّیَیَ أَسْرَعُ فِی صَاحِبِهِ مِنَ السِّکِّینِ فِی اللَّحْمِ»
که مرد گناهی مرتکب می شود و از نماز شب محروم می ماند، و کار بد در صاحبش ، زودتر از کارد در گوشت اثر می گذارد.
وقت نماز شب ، و بخشی از احکام آن
وقت نماز شب با نماز شفع و وتر: پس از گذشتن نیمه شب تا طلوع فجر صادق می باشد.
مسائل:
1- اگر اعتقاد دارد که وقت زیاد است ، و قبل از فجر صادق به مقدار چهاررکعت بخواند و اگر دید وقت اندک بوده، در این صورت پس از پایان نماز شب و نماز شفع و وتر، نماز صبح را می خواند.
2- قبل از شروع نماز اگر دانست وقت اندک است. در این صورت اوّل نماز شفع و وتر را ، و بعد نماز صبح را می خواند و نمازهای شب را قضا کند.
3- پیش از وقت خواندن نماز نافله جایز نیست مگر نماز شب برای کسی که خواب بر او چیره شود مانند اغلب جوانان و مسافران و بانوانی که احتمال می دهند ناگهان دچار حیض یا استحاضه شوند. و افرادی که احتمال مي دهند محتلم خواهند شد و امکان دارد تا وقت نماز شب نتوانند غسل کنند، و نظیر این عذرها. در این صورت ها می توان نماز شب را پیش از وقت بخوانند.
4- در هر وقت می شود نماز نافله را قضا کرد، مشروط بر این که وقت فضیلت نماز واجب فوت نشود ، بنابراین به نیت قضا یا به طور مطلق می شود آن را بخواند.
پاداش قضا کردن نمازشب:
حضرت امام صادق علیه السلام فرمود:
« کُلُّ مَا فَاتَکَ بِاللَّیْلِ فَاقْضِهِ بِالنَّهَارِ، قَالَ اللهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی :
« وَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ خِلْفَهً لِمَنْ أَرادَ أَن یَذَّکَّرَ أَوْ أَرادَ شُکُوراً »
هر چه در شب از تو فوت شده ، آن را در روز قضا کن خدای تعالی فرموده است و او خدایی است که شب و روز را ( جانشین یا ) پشت سرهم قرار داد برای کسی که بخواهد به یاد بیاورد یا سپاسگزاری کند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
« قَضَاءُ صَلَاةِ اللَّیْلِ بَعْدَ الْغَدَاةِ وَ بَعْدَ الْعَصْرِ ، مِنْ سِرَِّ آلِ مُحَمَّدٍ الْمَخْزُونِ »
قضا کردن نماز شب بعد از نماز صبح و عصر، از رازهاي مخزون آل محمد علیهم السلام است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
« إِنَّ اللهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَیُبَاهِی مَلَائِکَتَهُ بِالْعَبْدِ ، یَقْضِی صَلَاةَ اللَّیْل بِالنَّهَارِ، فَیَقُولُ:
یَا مَلَائِکَتِی! انْظَرُوا إِلَی عَبْدِی یَقْضِی مَا لَمْ أَفتَرِضْهُ عَلَیْهِ، أُشْهِدُ کُمْ أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ»
خدای تعالی فخر می کند به سبب بنده ای به فرشتگانش که نمازشب را در روز قضا می کند، می فرماید:
ای فرشتگان من به بنده ام نگاه کنید قضا می کند چیزی را که بر او واجب نکرده ام، شما را شاهد می گیرم که من او را آمرزیدم.
برید بن معاویه ي عجلی، از حضرت امام باقر علیه السلام روایت کرده که آن حضرت فرمود:
« أَفْضَلُ قَضَاءِ صَلَاةِِ اللَّیْلِ فِی السَّاعَةِ الَّتِی فَاتَتْکَ آخِرِ اللَّیْلِ، وَ لَیْسَ بَأْسٌ أَنْ تَقْضِیَهَا بِالنَّهَارِ ، وَ قَبْلَ أَن تَزُولَ الشَّمْسُ»
بهترین وقت قضای نماز شب آخر شب است ساعتی که نمازت فوت شده است . و اشکالی ندارد روز آن را قضا کند و پیش از آن که خورشید غروب کند .
مقدمات نماز شب.
اگر می خواهد برای نماز شب بیدار شود به موقع خوابیدن بخواند:
(قُلْ إِنَّمَا اَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحَی إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ کَانَ یَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَ لَا یُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً)
من هم مِثل شما بشري هستم (ولي) به من وحي ميشود كه خداي شما خدايي يگانه است. پس هر كس به لقاي پروردگار خود اميد دارد بايد به كار شايسته بپردازد، و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد
سپس بگوید:
« اللَّهُمَّ لا تُنسنی ذِکْرَک ، وَلا تؤمِنِّی مَکْرَک، وَلا تَجْعَلْنِی مِنَ الغَافِلِیْن، وَ أَنْبِهْنِی لِأَحَبِّ السَّاعَاتِ إلَیْک، أَدْعُوْکَ فِیْهَا فَتَسْتَجِیْبَ لِی، وَ أَسأَلُکَ فَتُعْطِیْنی ، وَ أَسْتَغْفِرُکَ فَتَغْفِرُ لِی ، إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلا أَنْتَ ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِیْن »
خداوندا، يادت را از من فراموش مگردان، و مرا ايمن از مكرت نكن، و مرا جزء غافلان قرار مده، و در ساعتى كه بهترينساعتها نزد توست مرا بيدار گردان تا تو را در آن ساعت بخوانم و اجابتم كنى، و از تو بخواهم و به من عطا كنى، و استغفار كنم و مرا ببخشى، زيرا گناهان را كسى جز تو نمىبخشد اى مهربانترين مهربانان.
بعداز بیدار شدن بگوید:
«الَحمْدُ للهِ الَّذِی أَحْیَانِی بَعْدَ مَا أَمَاتَنِی وَاَلیْهِ النُّشُوْر ، الحَمْدُ للهِ الَّذِی رَدَّ عَلَیَّ رُوْحِی لِأَحْمُدَهُ وَ أَعْبُدَهُ»
ستايش خداى را كه زندهام كرد،پس از آنكه مرا ميراند،و بازگشت همه پس از مرگ به سوى اوست،ستايش خداى را كه روحم را بازگرداند، تا او را ستايش نموده و بندگى كنم.
با شنیدن آواز خروس ها بخواند:
« سُبُُّوحُ قُدُّوْسٌ ، رَبُُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوْح، سَبَقَت رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ، لَا إِلَه أَنتَ ، عَمِلْتُ سُوْءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِر لِی إِنَّه لَا یَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلَّا أَنْتَ ، وَتُبْ عَلَیَّ ، إِنَّکَ أَنْتَ الغَفُوْرُ الرَّحِیْم.
بسيار منزّه و مقدّس است پروردگار فرشتگان و روح،رحمتت بر خشمت پيشى گرفته،معبودى جز تو نيست،بد كردم، و به خود ستم نمودم،پس مرا بيامرز،به درستى كه گناهان را جز تو نيامرزد،توبهام را بپذير،كه تو بسيار توبهپذير و مهربانى
الحَمْدُ لله الَّذِی أَنَامَنِی فِی عُرُوْقٍ سَاکِنَةٍ ، وَرَدَّ إِلَیَّ مَوْ لَایَ نَفْسِی بَعْدَ مَوتِهَا ، وَ لَمْ یُمِتْهَا فِی مَنَامِهَا ، الْحَمْدُ لله الَّذِی یُمْسِکُ السَّمَاءَ أَن تَقَعَ عَلَی الأَرضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ ، وَ لَئِنْ زَالَتَا إِنْ أَمْسَکَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ اِنَّهُ کَانَ حَلِیْماً غَفُوْراً »
سپاس خداوندي را كه آسمان ها را بر بالاي زمين نگاه ميدارد تا از نظام خود منحرف نشوند و هر گاه منحرف گردند كسي جز او نميتواند آنها را نگاه دارد او حليم و غفور است.
به آسمان نگاه کرده بخواند:
« اللَّهُمَّ إِنَّهُ لَا یُوَارَی مِنْکَ لَیْلُ سَاجٍ ، وَ لَا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ ، وَ لَاَ أَرضٌ ذَاتُ مِهَاد، وَ لَا ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْض، وَ لَا بَحْرُ لُجِّی یَدْلُجُ بَیْنَ یَدَی ّ المُدْلِجِ مِنْ خَلْقِکَ ، تُدْلِجُ الرَّحْمَةَ عَلَی مَنْ تَشَاءُ مِنْ خَلْقِکَ، تَعْلَمُ خَائِنَةَ الأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُوْر، غَارَتٍ النُّجُوْم، وَ نَامَتِ العُیوْن، وَ أَنْتَ الحّیُ القَیُّوم، لَا تَأخُذُکَ سِنَةٌ وَ لَا نَوْم، سُبْحَانَ رَبِّ العَالَمِیْن، وَ إِلَهِ الُمُرْسَلِیْن، وَ الحَمْدُ لله ِ رَبِّ العَالَمِیْن»
خدايا تو را باز نمىدارد ، شب تار،و نه آسمان داراى ستارگان و نه زمين گسترده،و نه تاريكىهايى كه بعضى از آنها بر فراز بعضى ديگرند،و نه درياى عميق متراكم از آب از اينكه به شبروان در مسير عبادت از عناياتت مرحمت كنى،و رحمت را به هر كه از آفريدگانت بخواهى عطا فرمايى، خيانت چشمها،و آنچه را سينهها پنهان مىكند مىدانى،پنهان شدند ستارگان،و ديدهها به خواب رستند،و تو زنده و پابرجايى،چرت و خواب تو را فرو نگيرد،منزّه است خدا،پروردگار جهانيان،و معبود رسولان، و ستايش خداى را پروردگار جهانيان.
پنج آیه ی آخر سوره ی آل عمران را بخواند.
« إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْض ِ وَ اخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُوْلِی الألْبَابِ.
به درستى كه در آفرينش آسمان ها و زمين،و رفتوآمد شب و روز،نشانههايى است براى صاحبان خرد.
الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللهَ قِیَامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَیَ جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ.
آنانكه خدا را در حال ايستاده و نشسته و پهلو خفته ياد مىكنند،و در آفرينش آسمانها و زمين انديشه مىنمايد.
رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ.
پروردگارا اين همه را به ناحق نيافريدى،منزّهى تو،ما را از عذاب دوزخ حفظ كن .
رَبَّنَا إِنَّکَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَ مَا لِلظَّالِمِینَ مِن أَنصَارٍ
رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلإیمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْلَنَا ذُنُوبَنَا وَ کَفِّر عَنَّا سَیِّئاتِنَا وَ تَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ .
پروردگارا هركه تو وارد آتش دوزخ كنى به يقين او را رسوا نمودهاى،و براى ستمكاران ياورى نيست.پروردگارا شنيدم فرياد كنندهاى براى ايمان فرياد مىزند به پروردگارتان ايمان بياوريد،پس ما ايمان آورديم،پروردگارا گناهان ما را بيامرز،و بدىهاى ما را بپوشان،و ما را همراه نيكان بميران .
رَ بَّنَا وَ آتِنَا مَا وَ عَدْتَّنَا عَلَی رُسُلِکَ وَ لاَ تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لاَ تُخْلِفُ الْمِیعَادَ ) .
پروردگارا آنچه بر رسولانت وعده كردى به ما عنايت كن،و در قيامت ما را رسوا مكن،كه تو هرگز خلف وعده نمىكنى.
و بگوید:
«یَانُوْرَ النُّورِ یَا مُدَبِّرَ الأُمُور، یَا مَنْ یَلِی التَّدْبِیْر وَ یُمْضِی الَمَقَادِیْر ، أَمْضِ مَقَادِیْرِی فِی یَوْمِی هَذَا إِلَی السَّلَامَةِ وَ العَافِیَة»
ای نور نور ای به سامان برنده امور ، اي رها كننده انديشه ها، و تعيين كننده سر نوشت ها ، تعيين بكن سر نوشت ما را در اين روزهايي كه در آن عافيت و سلامتي هست.
امام سجاد پس از خوابیدن مردم، در دل شب این دعا را می خواند:
«إِلَهِیْ غَارَت نُجُوْمُ سَمَائِکَ ، وَ نَامَت عُیوْن أَنَامِکَ ، وَ هَدَأَت أَصْوَاتُ عِبَادِکَ وَ أَنْعَامِکَ ، وَ غَلَّقَتِ المُلُوْکُ عَلَیْهَا أَبْوَابَها ، وَ طَافَ عَلَیْهَا حُرَّاسُهَا ، وَ احْتَجَبُوا عَمَّن یَسأَلُهُم حَاجَة، أَوْ یَنْتَجِع مِنْهُمْ فَائِدَة.
خداى من ستارگان آسمانت فرورفته ، و ديده هاى خلقت فرو خفته ، و صداهاى بندگان و چهارپايانت خاموش شده ، و پادشاهان درها را به روى خود بسته ، و نگهبانان در گرد آن درها به حفاظت مشغول ، و خود را از كسي كه حاجتى از آنان خواهد يا احسانى طلبد محجوب داشته اند.
وَ أَنْتَ یَا إِلَهِی حَیٌّ قَیُّوْم، لَا تَأخُذُکَ سِنَةٌ وَ لَا نَوْم ، وَ لَایَشْغَلُکَ شَیء عَنْ شَیء أَبْوَابُ سَمَائِکَ لِمَن دَعَاکَ مُفَتَّحَات، وَخَزَائِنُکَ غَیْر مُغَلَّقَات، وَ أَبوَابُ رَحْمَتِکَ غَیْرُ مَحْجُوْبَات، وَ فَوَائِدُکَ لِمَن سَأَلَکَهَا غَیْرُ مَحْظُوْرَات، بَلْ هِی َ مَبذُوْلَات.
و تنها تو ( الها) زنده و پاينده اى كه چرت و خواب فرايت نگيرد، و هيچ چيز تو را از چيز ديگر سرگرم نسازد، درهاى آسمانت براى دعا كنندگان باز است ، و خزائنت نبسته ، و درهاى رحمتت نپوشيده ، و احسان هاى تو براى آن كس كه از تو درخواست كند ممنوع نيست بلكه همه مبذول و در دسترس است .
أَنتَ إِلَهِی الکَرِیْم ، الَّذِی لَاتَرُدّ سَائِلاً مِنْ المُؤْمِنِیْن سَأَلَکَ ، وَ لَا تَحْتَجِب عَنْ أَحَدٍ مِنْهُم أَرَادَکَ ، لَا وَ عِزَّتِکَ وَ جَلَالِکَ ، لَا تَخْتَزِلُ حَوَائِجَهُم دُوْنَکَ ، وَ لَایَقْضِیْهَا أَحَدٌ غَیْرَکَ.
خداى من تو همان كريمى هستى كه هيچ درخواست كننده اى از مؤ منان را كه به تو رو انداخته از بار گاهت دور نسازى ، و از هيچ كدام آن ها كه قصد تو كرده خود را پوشيده ندارى ، به عزت و جلالت سوگند كه حوائج آنان در پيشگاه تو به تعويق نيفتد، و كسى جز تو به بر آوردنش دست نيازد.
اللَّهُمَّ وَقَدْ تَرَانِی وَ وُقُوْفِی ، وَ ذُلَّ مَقَامِی بَیْنَ یَدِیْکَ ، تَعْلَمُ سَرِیْرَتِی ، وَ تَطَّلِع عَلَی مَا فِی قَلْبِی ، وَ مَا یَصْلُحُ بِهِ أَمْرُ آخِرَتِی وَدُنیَای.
خداوندا تو، من و ايستادن و خواريم را در پيشگاه خودت مى بينى ، و راز درونيم را مى دانى ، و از آنچه در دل دارم و از آنچه كه صلاح كار دنيا و آخرتم بدان بسته است آگاهى .
اللَّهُمَّ إنْ ذَکَرْتُ المَوْت وَ هَوْل المطلَع وَ الوُقُوْف بَیْن َ یَدَیْکَ نَغَّصَنِی مَطمَعِی وَ مَشرَبِی ، وَ أَغَصَّنِی بَرِیْقِی، وَ أَقْلَقَنِی عَن و سَادَتِی ، وَ مَنَعَنِی رُقَادِی .
خداوندا ياد مرگ و ترس از حوادث پس از آن و ايستادن در پيشگاهت طعام و شراب را ناگوارم ساخته ، و آب دهانم را گلوگيرم نموده ، و از بسترم بركنده ، و از خوابم بازداشته .
کَیْفَ یَنَامُ العَاقِلُ وَ مَلَکُ المَوْتِ فِی طَوَارِقِ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَار؟! ، بَلْ کَیْفَ یَنَامُ العَاقِلُ وَ مَلَکُ المَوْتِ لَایَنَامُ لَا بِاللَّیْلِ وَ لَابِالنَّهَارِ، وَیَطْلِبُ قَبْضَ رُوْحِهِ بِالبَیَاتِ أَوفِی آنَاءِ السَّاعَاتِ ؟!
چگونه بخوابد آن كس كه از ورود فرشته مرگ در پيشامدهاى شبانه روز مى هراسد، بلكه چگونه عاقل به خواب رود با آن كه فرشته مرگ در شب و روز خواب ندارد و روح او را در شبانگاه و در همه لحظات دنبال مى كند.
بعداز آن صورت را به خاک می گذاشت و می گفت:
« أَسأَلُکَ الرّوْحَ وَ الرَّاحَهَ عِنْدَ المَوْتِ ، وَ العَفْوَ عَنِّی حِیْن َ أَلْقَاکَ »
رحمت و راحتى به وقت مرگ و آمرزشم را به وقت ديدارت از تو خواستارم .
حضرت امام صادق فرمود: اگر خواستی برای نماز شب بیدار شوی. بگو:
« اللَّهُمَّ إِنَّی أَتوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ نَبِیِّ الرَّحْمَةِ وَ آلِهِ ، وَ أُقَدِّمُهُمْ بَیْنَ یَدَیْ حَوَائِجِی ، فَاجْعَلْنِی بِهِمْ وَ جِیهاً فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَ مِنَ المُقَرَّبِینَ.
خداوندا من به پيامبرت پيامبر رحمت و خاندان او به تو رو مى آورم و آنان را در پيش حوائجم وا مى دارم ، پس به حق آنان مرا در دنيا و آخرت آبرومند و از مقربان گردان .
اللَّهُمَّ ارْحَمْنِی بِهِمْ وَلَا تُعَذِّبْنِی بِهِمْ ، وَ اهْدِنِی بِهِمْ وَ لَا تُضِلَّنِی بِهِمْ، وَارْزُقْنِی بِهِمْ وَ لَا تَحْرِمْنِی بِهِمْ، وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ، إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ، وَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ»
خداوندا بحق آنان مرا رحمت فرست و عذابم مكن ، و بحق آنان هدايتم نما و گمراهم مساز، و بحق آنان روزيم ده و محرومم مدار، و حوائج دنيا و آخرتم را بر آور كه تو بر هر چيز توانايى و به همه چيز دانا.
کیفیت نماز شب:
خدا سلامتش بدارد، سؤال کرده نماز شب تا وتر را چگونه می خوانید؟ در رساله ی مختصره حیدریه ذکر نشده است.
می گویم: کیفیت نماز شب معلوم است و در آن اختلاف زیادی وجود ندارد، ولی عمل من به صورت مختصر به این گونه است:
دو رکعت نماز افتتاح: این نماز را قبل از نماز شب می خوانم در رکعت اوّل بعد از حمد سوره ی توحید، ودر رکعت دوم بعد از حمد، سوره ی یا ایها الکافرون را می خوانم. و پس از سلام این دعا را می خوانم.
« إلَهِی! کَم مِنْ مُوْبِقَهٍ حَلِمْتَ عَنْ مُقَابَلَتِهَا بِنِعْمَتِکَ ، وَ کَم مِنْ جَرِیْرَةٍ تَکَرَّمْتَ عَنْ کَشْفِهَا بِکَرَمِکَ.
خداى من چه گناهان تباه سازى كه از مقابله به كيفر كردن آن ها صرف نظر كردى ، و چه جرم هايى كه از مكشوف ساختن آن ها به كرم خود رو گرداندى .
إِلَهِی ! إِنْ طَالَ فِی عِصْیَانِکَ عُمْرِی ، وَ عَظُمَ فِی الصُّحُفِ ذَنبِی ، فَمَا أَنَا بِمُؤمِّلٍ غَیْرَ غُفْرَانِکَ ، وَلا أَنَا بِرَاجٍ غَیْرَ رِضْوَانِکَ.
خداى من گر چه عمرم در عصيان تو به درازا كشيده ، و گناهم در صحائف اعمال بزرگ نموده ، ولى من جز آمرزش تو را آرزومند نبوده ، و جز به خشنودى تو اميدوار نباشم .
إِلَهِی! أُفَکِّرُ فِی عَفْوِکَ فَتَهُوْنُ عَلَیَّ خَطِیْئَتِی ، ثُمَّ أَذْکُرُ العَظِیْمَ مِنْ أَخْذِکَ فَتَعْظُمُ عَلَیَّ بَلِیَّتِی .
خداى من به بخشايشت مى انديشم پس گناهم در نظرم سبك جلوه مى كند، سپس به ياد كيفر بزرگت مى افتم پس گرفتاريم برمن بزرگ مى آيد،
آهٍ. إِنْ أَنا قَرَأتُ فِی الصُّحُفِ سَیَّئَهً أَنَا نَاسِیْهَا وَ أَنْتَ مُحْصِیْهَا، فَتَقُوْلُ : خُذُوهُ، فَيَا لَهُ مِنْ مَأخُوْذ، لا تُنْجِیْهِ عَشِیْرَتُهُ ، وَ لَا تَنْفَعُهُ قَبِیلَْتُهُ.
آه اگر در نامه عملم گناهى را بخوانم كه خود فراموش نموده ولى تو به حسابش آورده اى پس گويى : بگيريدش ، آه چه گرفتارى كه اقوامش قادر بر نجاتش نباشند، و فاميلش سودى به حالش نبخشند،
آهٍ.. مِنْ نَارٍ تُنْضِجُ الأَکبَادَ وَالکِلَی.
آهٍ.. مِنْ نَارٍ نَزَّاعَةٍ لِلشَّوَی.
آهٍ.. مِنْ غَمْزَةٍ مِنْ مُلْهِبَاتِ لَظَی»
آه از آتشى كه جگرها و كليه ها را بپزد، آه از آتشى كه پوست سر را بر كند، آه از پوششى از شعله هاى آتش سوزان .
پس از آن قطره هاى چند اشك از فواره ديده بر صفحات رخساره بريز و هر چه خواهى از حضرت عزت - عمت عطياته - بخواه كه به عز اجابت مقرون گردد، و غبار عصيان از چهره و زنگ زنگار گناهان از سينه شسته شود.
ركعات نماز شب:
بلند می شوم و نماز شب را هشت رکعت می خوانم ، بهتر است در دو رکعت اوّل بعد از حمد سوره ی توحید را سی بار، و در رکعت دوم سوره ی قل یا ایهاالکافرون را یک بار و بهتراز آن ، اين كه سوره توحيد را سی بار بخواند.
در شش رکعت باقی، بعد از حمد هر سوره را بخواهم می خوانم و افضل خواندن سوره های طولانی است.
و بعد از خواندن هر دو رکعت این دعای مأثور را می خوانی .
« اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ وَ لَمْ یُسْأَل مِثْلُکَ، وَ أَنْتَ مَوْضِعُ مَسْأَلَةِ السَّائِلِیْنَ ، وَ مُنْتَهَی رَغْبَةِ الرَّاغِبیْنَ ، وَأَدعُوْکَ وَ لَمْ یُدْعَ مِثْلُکَ ، وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ وَ لَمْ یُرْغَبُ إِلَی مِثْلِکَ ، وَ أَنْتَ مُجِیْبُ دَعْوَةِ المُضْطَرِّیْنَ وَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِیْنَ
پروردگارا! من از تو سؤال مي کنم و همچون تويي سؤال نشده (مثلي براي تو نيست تا سؤال گردد)، تو در خواستگاه سؤال کنندگان و آخرين مورد روي آوردن توجّه کنندگاني. تو را مي خوانم و هيچ کس چون تو خوانده نشده. و به تو اميد مي بندم که مثل تويي نيست تا به او توجه گردد. تو اجابت کننده دعاي بيچارگاني و مهربان ترين مهرباناني.
وَ أَسْأَلُکَ بِأَفْضَلِ المَسَائِلِ وَ أَنْجَحِهَا وَ أَعْظَمِهَا ، یَا اللهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیْمُ، وَ بِأَسْمَائِکَ الْحُسْنَی، وَ أَمْثَالِکَ العُلْیَا ، وَ نِعَمِکَ الَّتِی لَا تُحْصَی، وَ بِأَکْرَمِ أَسْمَائِکَ عَلَیْکَ، وَ أَحَبِّهَا إِلَیْکَ ، وَ أَقْرَبِهَا مِنْکَ وَسِیْلَةً ، وَ أَشْرَفِهَا عِنْدَکَ مَنْزِلَةً ، وَ أَجْزَلِهَا لَدِیْکَ ثَوَاباً ، وَ أَسْرَعِهَا فِیْ الأُمُورِ إِجَابَة.
از تو درخواست مي کنم به برترين و مقبول ترين و عظيم ترين مسايل، اي خدا! اي بخشنده! اي مهربان! و به نيکوترين اسم هايت و برترين نمونه هايت و نعمت هاي بيرون از شمارت و به گرامي ترين اسم هايت و محبوب ترين آن ها نزد تو و نزديک ترين آن ها از جهت وسيله به سوي تو و والاترين آن ها از لحاظ منزلت نزد تو و پربارترين آن ها از جهت ثواب و پاداش تو و سريع ترين آن ها در اجابت امور.
وَ بِاسْمِکَ الَمَکْنُونِ الأَکْبَرِ، الأَعَزِّ الأَجَلِّ ، الأَ عْظَمِ الأَکْرِمِ. الَّذِی تُحِبُّهُ تَهوَاهُ وَ تَرْضَی بِهِ عَمَّنْ دَ عَاکَ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ دُعَاءَهُ.
و تو را سوگند به اسم مکنونت آن اسم اکبر اعزّ اجلّ اکرم که آن را دوست مي داري و به آن توجّه و عنايت داري و به آن از هرکه تو را بخواند راضي مي شوي و دعايش را مستجاب فرمايي
وَ حَقَّ عَلَیْکَ أَنْ لَا تَحْرِمَ سَائِلَکَ ، وَ أَنْ لَا تَرُدَّ سَائِلَکَ ، وَ بِکُلِّ إسْمٍ هُوَ لَکَ فِی التَّوْرَاةِ وَ الإِنْجِیْلِ ، وَ الزَّبُوْرِ وَالْفُرْقَانِ الْعَظِیْمِ ، وَ بِکُلِّ اسْمٍ دَعَاکَ بِهِ حَمَلَةُ عَرْشِکَ ، وَمَلَائِکَتُکَ وَ أَنْبیَاؤُکَ ، وَ رُسُلُکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ مِن خَلْقِکَ ، أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد، وَ أَنْ تُعَجِّلَ فَرَجَ وَ ابْنَ وَلِیَّکَ ، وَتُعَجِّلَ خِزْی َ أًَعدَائِه، وَ أَن تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کََذَا»
و بر تو است که سائلت را محروم ننمايي و او را رد نکني. و تو را سوگند! به هر اسمي که براي تو است در تورات و انجيل و زبور و قرآن عظيم و به هر اسمي که حاملان عرشت و فرشتگانت و پيامبرانت و فرستادگانت و فرمانبرداران از آفريدگانت تو را به آن مي خوانند که بر محمد و آل محمد درود بفرستي و اين که فرج و گشايش کار وليّ خود و فرزند وليّ ات را زود برساني و در خواري و رسوايي دشمنانش تعجيل فرمايي و ما را از اصحاب و يارانش قرار دهي و به وجود او اميدمان را روزي فرمايي و به برکت عنايت او دعايمان را مقرون به اجابت نمايي. و برايم چنين و چنان كنى .
بعد از نمازهاي شب: تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها را می خوانی و دو سجده ی شکر به جا می آوری.
در سجده ها این دعا را می خوانی:
« إِلَهِی وَ عِزَّتِکَ وَ جَلَالِکَ وَ عَظَمَتِکَ ، لَوْ أَنَّی مُنْذُ بَدَعْتَ فِطْرَتِی مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ عَبَدْتُکَ دَوَامَ خُلُوْد ِ رُبُوْبِیَّتِکَ ، بِکُلِّ شَعْرَةٍ فِی کُلِّ طَرْفَةِ عَیْنٍ سَرْمَدَ الأَبَدِ ، بِحَمْدِ الخَلَائِقِ وَشُکْرِهِم أَجْمَعِیْن ، لَکُنْتُ مُقَصِّراً فِی بُلُوْغِ أَدَاءِ شُکْرِ خَفِیِّ نِعْمَةٍ مِنْ نِعَمِکَ عَلَیَّ.
خداى من به عزت و جلال و عظمتت سوگند اگر از همان روزهاى آغازين دهر كه آفرينش مرا آغاز كردى تا آنگاه كه ربوبيت تو دوام دارد و جاويد است به هر تار مويى و در هر چشم بهم زدنى و تا ابد كه پايانى ندارد با ستايش و سپاس تمامى آفريدگانت به عبادت و پرستش تو پردازم تازه در اداى ناديده ترين نعمت از نعمتهايت كه به من ارزانى داشته اى نارسا خواهم بود.
وَ لَوْ أَنَّی کَربْتُ مَعَادِنَ حَدِیْدِ الدُّنْیَا بِأَنْیَابِی ، وَحَرَثْتُ أَرْضَهَا بِأَشْفَارِ عَيْنِي وَ بَکَیْتُ مِنْ خَشْیَتِکَ مِثْلَ بُحُوْرِ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِیْن دَماً وَ صَدِیْداً ، لَکَانَ ذَلِکَ قَلِیْلاً فِی کَثِیْر مَا یَجِبُ مِنْ حَقِّکَ عَلَیَّ .
و چنانچه كان هاى آهن دنيا را با دندان هايم بكاوم ، و سرزمين آن را با پلك هايم شخم زنم ، و از ترس تو بمانند درياهاى آسمان ها و زمين ها چرك و خون از ديده ببارم ، هر آينه در برابر آن همه حقوق واجبى كه بر عهده ام دارى بسى ناچيز است .
وَ لَو أَنَّکَ یَا إِلَهِی عَذَّبْتنَِی بَعْدَ ذَلِکَ بِعَذَابِ الخَلَائِقِ أَجْمَعِیْن، وَ عَظَّمْتَ لِلنَّارِ خَلْقِی وَ جِسْمِی ، وَ مَلَأتَ طَبَقَاتِ جَهَنَّمَ مِنِّی حَتَّی لَایَکُوْنَ فِی النَّارِ مُعَذَّبٌ غَیْرِی ، وَلَا یَکُوْن لِجَهَنَّمَ حَطَبٌ سِوَایَ ، لَکَانَ ذَلِکَ بَعْدُ لَكَ عَلَیَّ قَلِیْلاً فِی کَثِیْر مَا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْ عُقُوْبَتِکَ »
و اگر تو - اين خداى من - پس از اينها همه به عذاب تمامى خلائق عذابم كنى ، و آفرينش و جسمم را براى چشيدن آتش بزرگ و نيرومند سازى ، و طبقات دوزخ را از وجود من پر سازى تا ديگر معذبى جز من نماند و هيزمى براى آن جز من نباشد همه اين ها به عدالت تو درباره من است و اندكى از بسيار استحقاقى است كه نسبت به عذابت پيدا نموده ام
نماز شفع:
سپس سجده می کنی و بلند می شوی و نماز شفع را می خوانی، بعد از حمد در هر رکعت سه بار قل هو الله احد، یا یک بار قل اعوذ برب الناس و یک بار قل اعوذ برب الفلق را می خوانی.
و قبل از رکوع دوم در قنوت می خوانی:
«اللَّهُمَّ اهْدِنی فِیمَنْ هَدَیْتَ ، وَ عَافِنِی فِیمَنْ عَافَیْتَ ، وَ تَوَلَّنِی فِیمَنْ تَوَلَّیْتَ ، وَ بَارِکْ لِی فِیمَا أَعْطَیْتَ ، وَ قِنِی شَرَّمَا قَضَیْتَ، فَإِنَّکَ تَقْضِی وَ لَا یُقْضَی عَلَیْکَ .
خدايا هدايتم كن در زمره آنانكه هدايت كردى،و عافيتم ده در گروه آنانكه عافيت دادى،و سرپرستىام فرما در جمع آنانكه سرپرستى كردى،و مرا در آنچه عطا كردى بركت ده،و از شرّ آنچه حكم نمودى نگاهم بدار،به درستى كه تو حكم كنى،و عليه تو حكم نشود،
وَ أَنَّه لَا یذلّ مَنْ وَ آلَیْت، وَ لَا یعزُّ مَنْ عَادَیْت، تَبَارَکَت رَبَّنَا وَ تَعَالَیْت، فَلَکَ الحَمْدُ عَلَی مَا قَضَیْت.
كه تو حكم فرمایی و كسی را بر تو حكومتی نیست، و به راستی كه خوار نگردد كسی كه تواش دوست داری، چه با بركتی تو، ای پروردگار ما و چه برتری حمد و ستایش برای آن که مقدر می فرمایید ، منزّهى تو.
سُبْحَانَکَ رَبِّ البَیْتِ ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوْبُ إِلَیْکَ،وَ أُومِنُ بِکَ وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ ، لَاحَوْلَ وَ لَا قُوَّهَ إِلَّا بِکَ یَا رَحِیمُ»
اى پروردگار كعبه از تو آمرزش مىخواهم،و به سوى تو باز مىگردم،و به تو ايمان مىآورم،و بر تو توكّل مىكنم،و جنبش و نيرويى نيست،جز به تو اى مهربان.
و پس از سلام این دعا را می خوانی:
« إِلَهِی تَعَرَّضَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ المُتَعَرَّضُوْن، وَ قَصَدَکَ فِیْهِ القَاصِدُوْن، وَ أََمَّلَ فَضْلَکَ وَ مَعْرُوْفَکَ الطَّالِبُوْن، وَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِز، وَ عطَایَا وَ مَوَاهِب ، تَمُنُّ بِهَا عَلَی مَنْ تَشَاء مِنْ عِبَادِکَ ، وَتَمْنَعُهَا مَنْ لَمْ تَسْبق لَه العِنَایَةُ مِنْکَ ، وَهَا أَنَا ذَا عَبْدُکَ الفَقِیْرُ إِلَیْکَ ، المُؤمِّلُ فَضْلَکَ وَ مَعْرُوْفَکَ.
خداوندا متعرضان در اين شب به درگاه تو آمده ، و قاصدان آهنگ تو كرده ، و طالبان به فضل و احسان تو اميد بسته اند، و تو را در اين شب نسيمهاى رحمت و جوائز و عطاها و بخشش هايى است كه بر هر يك از بندگانت بخواهى مى بخشى و از آنكس كه عنايت تو دستگيرش نشده دريغ مى دارى ،هان كه من همان بنده نيازمند تو و آرزومند به فضل و احسان توام .
فَإِن کُنْتَ یَامَوْلَایَ تَفَضَّلْتَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ ، وَعُدْتَ عَلَیْهِ بِعَائِدَةٍ مِنْ عَطْفِکَ ، فَصَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیبِیْنَ الطَّاهِرِیْن، الخَیِّریْنَ الفَاضِلِیْنَ، وَجُد عَلَیَّ بِطَوْلِکَ وَ مَعْرُوْفِکَ یَا رَبَّ العَالَمِیْن.
پس - مولاى من - اگر بناست در اين شب بر كسى از آفريدگانت بخشش كنى و با بهره اى از كرمت بدوروى آورى ، پس نخست بر محمد و خاندان پاك و پاكيزه و بهترين و برترين وى درود فرست ، و سپس به احسان و نيكى ات بر من جود نما اى پروردگار عالميان .
وَصَلَّی اللهُ عَلَی مُحمَّدٍ خَاتَم النَّبِيِّینَ ، وَ آلِهِ الطَّاهِرِیْنَ ، الَّذِیْنَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُم الرَّجْسَ، وَ طَهَّرَهُم تَطْهِیْراً ، إنَّ اللَّه حَمِیْدُ مَجِیْد ، اللَّهُمَّ إِنِّی أَدْعُوْکَ کَمَا أَمَرْتَ ، فَاسْتَجِب لِی کَمَا وَعَدْتَ ، إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیْعَاد»
و درود خدا بر محمد خاتم پيامبران و آل پاكش همانان كه خداوند هر گونه پليدى را از آنان زدوده و پاك و پاكيزه شان ساخته است ، همانا خداوند ستوده و صاحب مجد و بزرگوارى است . خداوندا همانگونه كه فرموده اى تو را خواندم پس همانطور كه وعده داده اى پاسخم گو كه تو خلاف وعده نمى كنى.
نماز وتر: بعد از شفع
آن گاه نماز وتر را که یک رکعت است می خوانی پس از سوره ی حمد قل هو الله احد را سه بار، و هریک از سوره ها ی قل اعوذ برب الفلق ، و قل اعوذ برب الناس را یک بار می خوانی و در قنوت این دعا را می خوانی.
« لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیُم ، لَا إلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ، سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ ، وَ رَبِّ الأَرَضِینَ السَّبْعِ ، وَمَا فِیهِنَّ وَمَا بَیْنَهُنَّ ، وَ رَبِّ العَرشِ الْعَظِِیمِ.
معبودى نيست جز خداوند بردبار و بزرگوار، معبودى نيست جز خداى بلند پايه و بزرگ ، منزه است خداوند كه رب آسمانهاى هفتگانه و زمين هاى هفتگانه و آنچه در آنها و ميان آنهاست و رب عرش بزرگ است .
اللَّهُمَّ أَنْتَ اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرضِ، وَ أَنْتَ اللهُ زَیْنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرضِ ، وَ أَنْتَ اللَّهُ جَمَالُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرضِ ، وَ أَنتَ اللَّهُ عِمَادُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ، وَأَنْتَ اللَّهُ قِوَامُ السَّمَاوَات وَالأَرضِ ، وَ أَنْتَ اللَّه ُ صَرِیخُ الْمُسْتَصْرِخینَ، وَ أَنْتَ اللَّهُ غَیِاثُ المُسْتَغِیثِینَ ، وَ أَنْتَ اللَّهُ المُفَرِّجُ عَنِ الْمَکْرُوبِینَ ، وَ أَنْتَ اللَّهُ المُرَوِّحُ عَنِ الْمَغْمُومِینَ ، وَ أَنْتَ اللَّهُ مُجِیبُ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ ،وَ أَنْتَ اللهُ إلَهُ الْعَالَمِينَ ، وَ أَنْتَ اللهُ الرَّحْمَنُ الرَّحيمُ وَ أَنْتَ اللهُ کَاشِفُ السُّوءِ ، وَأَنْتَ اللَّهُ بِکَ مُنْزَلُ کُلُّ حَاجَة.
خداوندا تو الله نور آسمان ها و زمينى ، و توالله زينت آسمان ها و زمينى ، و تو الله جمال آسمان ها و زمينى ، و تو الله ستون آسمان ها و زمينى ، و تو الله پايه آسمان ها و زمينى وتو الله فرياد رس ناله زنندگانى ، و تو الله دادرس دادخواهانى ، و تو الله زداينده اندوه اندوهمندانى ، و تو الله بر طرف سازنده غم غمزدگانى ، و تو الله اجابت كننده دعاى درماندگانى ، و تو الله معبود جهانيانى ، و تو الله رحمن و رحيمى ، وتو الله زداينده پريشانى و سوء حالى ، و تويى الله كه هر نيازى به درگاه تو آورده شود.
یَا اللَّهُ! لَیْسَ یَرُدُّ غَضَبَکَ إِلَّا حِلْمُکَ ، وَ لَا یُنجِْی مِنْ عَذَابِکَ إِلَّا رَحْمَتُکَ ، وَ لَا یُنجِْی مِنْکَ إِلَّا التَّضَرُّعُ إِلَیْکَ ، فَهَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ
اى خدا خشم تو را جز حلمت نخورد، و از كيفرت جز رحمتت رهايى نبخشد، و از دست تو جز زارى به درگاهت نجاتبخش نيست .
یَا إِلَهِی رَحْمَةً تُغْنِينِي بِهَا عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِوَاکِ ، بِالْقُدْرَةِ الَّتِی بِهَا أَحْیَیْتَ جَمِیعَ مَا فِی الْبِلَادِ، وَ بِهَا تَنْشُرُ مَیْتَ الْعِبَادِ ، وَ لَاتُهْلِکنِی غَمّاً حَتَّی تَغْفِرَلِي وَ تَرْحَمَنِی ، وَ تُعَرَّفَنِی اِلاسْتِجَابَهَ فِی دُعَائِی ، وَ ارْزُقنِی الْعَافِیَةَ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی ، وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی ، وَ لَا تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی، وَ لَا تُمُکِّنهُ مِنْ رَقَبَتِی.
پس - خداى من - از جانب خودت رحمتى بر من بخش كه بدان سبب مرا از رحمت ديگران بى نياز سازى با همان قدرتى كه هر چه را در بلاد است بدان زنده ساختى ، و اجساد مرده بندگانت را بدان از گورها بيرون آورى ؛ و مرا از غم هلاك مساز تا مرا بيامرزى و رحمت كنى و نشانه هاى اجابت دعايم را نشانم دهى ؛ و تا پايان عمرم سلامتى را روزيم گردان ، و لغزشم را ناديده گير، و دشمنم را ياراى سرزنشم مده ، و او را بر گردنم سوار مكن
اللَّهُمَّ إِنْ رَفَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَضَعُنِی ، وَ إِنْ وَضَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْفَعُنِی ، وَ أِنْ أَهْلَکتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَحُولُ بَیْنَکَ وَبَیْنِی ، أِوْ یَتَعَرَّضُ لَکَ فِی شَیْءٍ مِنْ أَمْرِی ، وَقَدْ عَلِمْتُ أَنْ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمُ ، وَ لَا فِی نَقِمَتِکَ عَجَلَةٌ ، إِنَّمَا یَعْجَلُ مَنْ یَخَافُ الْفَوْتَ، وَ إِنَّمَا یَحْتاجُ إِلَی الظُّلمِ الضَّعِیفُ ، وَقَدْ تَعَالَیْتَ عَنْ ذَلِکَ
خداوندا اگر تو بلندم كنى چه كسى زمينم زند؟ و اگر زمينم زنى چه كسى بلندم كند؟ و اگر هلاكم كنى چه كسى ميان من و تو فاصله شود يا در مورد چيزى از امورم متعرض تو گردد؟ و همى دانم كه در حكمت ستم نيست و در كيفرت شتابى نه ، چرا كه آنكس شتاب ورزد كه بترسد از دستش رود، و كسى نيازمند به ستم است كه ضعيف و ناتوان باشد، و تو از اين مطلب برترى.
یَا إِلَهِی ، فَلَا تَجْعَلْنِی لِلْبَلَاءِ غَرَضاً ، وَ لَا لِنَقِمَتِکَ نَصَباً ، وَ مَهِّلْنِی وَ نَفِّسْنِی ، وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی ، وَلَا تُتبِعْنِی ببَلَاءِ عَلَی أَثَرِ بَلَاءِ ، فَقَدْ تَرَی ضَعْفِی وَقِلَّةََ حِیلَتِی.
خداى من - پس مرا هدف بلاء مساز، و نشانه كيفرت مگير، و مهلتم ده و غمم بزدا و لغزشم ناديده گير، و پى در پى بلا بر سرم مريز، كه تو ضعف مرا مى دانى و از اندكى چاره ام آگاهى .
أَسْتَعِیذُ بِکَ اللَّیْلَةَ فَأَعِذْنِی ، وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ مِنَ النَّارِ فَأَجِرْنِی ، وَ أَسْأَلُْکَ الْجَنَّهَ فَلَا تَحْرِمْنِی»
در اين شب به تو پناه مى آورم پس پناهم ده ، و از آتش دوزخ به تو پناهنده مى شوم پس مرا در پناهت گير، و بهشت را از تو مى خواهم پس محرومم مدار.
بهتر است بعد از دعای مزبور برای چهل نفر تا یکصد نفر از مؤمنین استغفار کنی، در این خصوص نصي به نظر نیامده ، ولی مقدمه ای برای مستجاب شدن دعا می باشد.
سپس هفتاد تا صد بار استغفار کرده و بعد از آن این استغفار را هفت بار می خوانی:
« اَسْتَغْفِرُ اللَه الَّذی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الحَیُّ القَیُّوْم، بَدِیْعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض، ذُو الجَلَالِ وَ الإِکْرَامِ ، لِجَمِیْعِ ظُلْمِی وَ جُرْمِی وَ إِسْرَافِی عَلَی نَفْسِی ، وَ أَتُوْبُ إِلَیْهِ»
از خداوندى كه معبودى جز او نيست و زنده و پاينده است نسبت به تمامى ستمها و جرم و زياده روى بر نفسم آمرزش مى طلبم و به سويش باز مى گردم .
سپس دعایی را مي خواند که از ابی حمزه ي ثمانی روایت شده و گفته که امام سجاد علیه السلام ، در حال ایستاده در پایان نماز وتر می گفت:
« رَبِّ أَسَأْتُ وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی ، وَ بِئْسَ مَا صَنَعْتُ ، وَ هَذِهِ یَدَایَ جَزَاءً بِمَا صَنَعَتَا »
پروردگارا بد كردم و به خود ستم نمودم و آنچه كرده ام زشت بوده ، پروردگارا اين دو دستم به سزاى آنچه كرده ام
آن گاه، هر دو دست خود را جلو صورتش باز می کرد و می گفت:
« وَ هَذِهِ رَقَبَتِی خَاضِعَهٌ لَکَ لِمَا أَتَتْ»
و اين گردنم خاضع و ذليل نسبت به آنچه بعمل آورده ام
سپس سرش را خم می کرد و با گردنش فروتنی می کرد و می گفت:
« وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ ، فَخُذْ لِنَفْسِکَ الرِّضَا مِنْ نَفْسِی حَتَّی تَرْضَی، لَکَ الْعُتْبَی لَا أَعُودُ ، لَا أَعُودُ»
و هان اين من در پيشگاه تو، پس آنچه موجب خرسندى توست از من بستان تا راضى شوى ، تو را سزد كه مرا كيفر دهى ، من ديگربه گناه باز نخواهم گشت .
یا به جای آن این دعا را می خوانی که من آن را به کار می برم
-« اللَّهُمَّ إِنَّی أَسْتَغْفِرُکَ لِکُلِّ ذَنْبٍ جَرَی بِهِ عِلْمُکَ فِیَّ وَ عَلَیَّ إِلَی آخِر عُمْرِی ، لِجَمِیْعِ ذُنوُبِی ، لِأَوَّ لِهاَ وَ آخِرِهَا ، وَ عَمْدِهَا وَ خَطَائِهَا ، وَ قَلِیْلِهَا وَ کَثِیْرهَا، وَدَقِیْقِهَا وَ جَلِیْلِهَا ، وَ قَدِیْمِهَا وَ حَادِثِهَا ، وَ سِرِّهَا وَ عَلَانَیَتِهَا ، وَ جِمِیْعِ مَا أَنَا مُذْنِبُهُ ، وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ.
بارالها از گناهاني که تا کنون از من سر زده و هم تا پايان حيات از من سر خواهد زد ، و به علم ذاتي خود به دانها پي برده و پي خواهي برد از تو آمرزش مي طلبم و استدعاي گذشت از آنها دارم از گناهان اولين و آخرينم از گناهان عمدي و سهوي - گناهان بيش و کم - گناهان کوچک و بزرگ ، گناهان تازه و کهنه ، گناهان آشکار و نهان ، و از جميع خطاهائيکه از من سر زده است توبه مي کنم و به سوي تو بر ميگردم..
وَأَسأَلُکَ أَن تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد، وَ أَنْ تَغْفِرَ لِی جَمِیْعَ مَا أَحْصَیْتَ مِنْ مَظَالِمَ عِبَادِکَ قِبَلِی ، فَإِنَّ لِعِبَادِکَ عَلَیَّ حُقُوقاً وَ أَ نَا مُرْتَهنٌ بِهَا ، فَاغْفِرْهَا لِی کَیْف شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِیْن»
بارالها ، از تو مسئلت دارم که بر محمد و آل محمد درود فرستي و هر آنچه مظلمه از بندگان تو بر گردن دارم بر من بيامرزي . پروردگارا ، بندگان تو را بر گردن من حقي است که من در گرو آنهايم ، استدعاي آن دارم به هر نحوي که بخواهي و به هر زماني که اراده فرمائي همه ي آنها را بر من ببخشي ، اي بخشنده ترين بخشندگان .
بعد از آن بگو:
« اللَّهُمَّ إِنَّ ذُنُوْبِی وَ إِنْ کَانَتْ فَظِیْعَة فَإِنَّی مَا أَرَدْتُ بِهَا قَطِیْعَة، وَ لَا أَقُوْل ُ لَکَ العُتْبَی لَا أَعُوْدُ ، لِمَا أَعْلَمُهُ مِنْ خِلَّتِی ، وَ لَا أَشْتَرِطُ اسْتَمْرَارَ تَوْبَتِی ، لِمَا أَعْلَمُهُ مِنْ ضَعْفِی ، وَ قَدْ جِئْتُ أَطْلِبُ عَفْوَکَ ، وَ وَ سِیْلَتِی إِلَیْکَ کَرَمُکَ ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد، وَ أَکْرِمْنِی بِمَغْفِرَتِکَ یَا أَرْحَم الرَّاحِمِیْن »
خدايا گرچه گناهان من موجب قطع رابطه بين من و تو مى شود اما من اين گناهان را براى قطع رابطه با تو انجام نداده ام . خدايا نمى گويم از من راضى شو ديگر گناه نمى كنم زيرا مى دانم كه اين وعده را خلاف خواهم كرد (و آلوده به گناه مى شوم ). خدايا بتو وعده نمى دهم توبه ام را ادامه دهم چون مى دانم من ضعيف و ناتوان از ادامه توبه هستم . اينك به در خانه تو پناه آورده ام از تو تقاضاى عفو دارم و جز كرم و عنايت تو وسيله و واسطه اى ندارم . خدايا صلواتت را بر محمد و آل او بفرست و مرا با مغفرت و آمرزش خود گرامى بدار يا ارحم الراحمين .
سپس سیصد بار بگو:
« العَفْو، العَفْو، العَفْو، »
و بخوان، دعایی را که امام زین العابدین (ع) می خواند:
« اللَّهُمَّ إِنَّ اسْتِغْفَارِی إِیَّاکَ وَ أَنَا مُصِرٌّ عَلَی مَا نَهَیْتَ ، قِلَّةََ حَیَاء ، وَ تَرْکِی الاسْتِِغْفَارِي إِيَّاكَ وَ أَنَا مُصِرٌّ عَلَي مَا نَهَيْتَ ؛ قِلَّةَ حَيَاء وَ تَرْكِي الاسْتِغْفَارُ مَعَ عِلْمِی بِسِعَةِِ رَحْمَتِکَ ، تَضْیِیْعُ لِحَقِّ الرَّجَاء.
بارخدايا! اين كم حيائىِ من است كه (ازطرفى) درِخانه تو استغفار ميكنم و (از طرف ديگر) بر مناهىِ تو پافشارى ميورزم، چنانچه اگر استغفار نكنم با اينكه وسعت حلمِ تو را آگاهم، اين تباه نمودنِ حقِّ اميدوارى است.
اللَّهُمَّ إِنَّ ذُنُوْبِی تُؤْیِسُنُی أَنْ أَرْجُوْکَ ، وَإِنَّ عِلْمِی بِسِعَةِ رَ حْمَتِکَ یُؤمِنُنِی أَنْ أَخْشَاکَ ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد، وَ حَقِقْ رَجَائِی لَکَ ، وَ کَذِّب خَوْفِی مِنْکَ ، وَ کُن لِی عِنْدَ حُسْنِ ظَنِّی بِکَ ، یَا أَکْرَمَ الأَکْرَمِیْن»
بارالها! (كثرت) گناهانم مرا از اميدوارى به تو مأيوس ميكند، و آگاهيم به وسعتِ رحمتِ تو مرا از ترس و هراسِ از تو بازميدارد، پس بر محمّد و آلش رحمت فرما، و اميد و دلبندىِ مرا بخودت پابرجا نما، و ترس و وحشتِ مرا از خودت تكذيب فرما، و براى من آنچنان باش كه به تو حُسنِ ظنّ دارم، اى بخشنده ترينِ كريمان،
بعد از آن به رکوع برو و پس از رکوع قد خود را راست کن و بگو:
« إِلَهِی هَذَا مَقَامُ مَنْ حَسَنَاتُهُ نِعْمَةٌ مِنْکَ ، وَ شُکْرُهُ قَلِیْل، وَ عَمَلُهُ ضَعِیْفٌ، وَذَنْبُهُ عَظِیْمٌ ، وَ لَیْسَ لِذَلِکَ إِلَّا رِفْقُکُ وَ رَحْمَتُکَ.
اينجايگاه كسى است كه حسناتش نعمتى از تو،شكرش ضعيف،و گناهش بس بزرگ است،و براى آن جز نرمى و رحمتت چيزى نيست
اللَّهُمَّ وَ قَدْ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ المُنْزَل، عَلَی نَبِیِّکَ الُمُرْسَل وصلي الله عليه وآله وسلَّم. «کَانُوا قَلِیلاً مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ و بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ »
به درستى كه تو در كتاب نازل شده بر پيامبر مرسلت(درود خدا بر او و خاندانش) فرمودى:«چنين بودند كه اندكى از شب را مىخوابيدند،و در سحرها درخواست آمرزش مىكردند
طَالَ هُجُوْعِیِ ، وَ قَلَّ قِیَامِی ، وَ هَذَا السَّحَر ، وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ لِکُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ ، أَسْتِغْفَارَ مَنْ لَا یَمْلِکُ لِنَفْسِهِ ضَرّاً وَ لَا نَفْعَاً ، وَ لَا مَوْتاً وَ لَاحَیَاةً، وَلَا نُشُوراً»
ولى خواب من طولانى بود، و بيدارى شبم كم بود،و اين است سحر،و من از تو براى گناهانم آمرزش مىخواهم،آمرزش خواهى كسىكه براى خود نمىيابد زيانى و نه سودى،و نه مرگى و نه حياتى،و نه برانگيختنى.
امیر مؤمنان در قنوت نماز وتر می خواند:
« اللَّهُمَّ خَلَقْتَنی بِتَقْدِیرٍ وَ تَدْبِیرٍ ، وَ تَبْصِیرٍ بِغَیْر تَقْصِیرٍ ، وَ أَخْرَجْتَنِی مِنْ ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ ، بِحَوْلِکَ وَ قُوَّ تِکَ ، أُحَاوِلُ الدُّنْیَا ثُمَّ أُزَاوِلُهَا ثُمَّ أُزَایِلُهَا ، وَ آتَیْتَنِی فِیهَا الْکَلَأَ وَالمَرْعَی، وَ بَصِّرتَنِی فِیهَا الْهُدَی ، فَنِعْمَ الرَّبُّ أَنْتَ وَ نِعْمَ المَوْلَی.
پروردگارا خلق نمودي ما را با قدرت و انديشه و بينا و بدون گناه و خارج نمودي ما را از تاريكي هاي سه گانه به حول و قدرت ، چشانيدي بر ما شيريني دنيا پس از زوال و زائل شدن و بخشيدي بر ما جايي براي تغذيه و بصيرت عطا فرمودي براي هدايت شدن و پس نعمتي است بنده شدن بر شما و نعمت است دوست داشتن شما بر ما .
فَیَا مَنْ کَرَّمَنِی وَ شَرَّفَنِی وَ نَعَّمَنِی ، أَعُوذُ بِکَ مِنَ الزَّقُومِ ، وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْحَمِیمِ ، وَ أَعُوذُُ بِکَ مِنْ مَقِیلٍ فِی النَّارِ ، بَیْنَ أَطْبَاقِ النَّارِ ، فِی ظِلَالِ النَّارِ ، یَوْمَ النَّارِ ، یَا رَبَّ النَّار.
پس اي كسي كه گرامي داشتي و شرافت و نعمت دادي ما را ما پناه مي بريم بر شما از درخت زقوم ، و پناه مي بريم بر شما از حميم و پناه مي بريم بر شما از قرار گرفتن در آتش، و بين اطباق آتش ، در سايه آتش ، روز آتش اي خالق آتش .
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسأَلُکَ مَقِيلاً فِی الْجَنَّةِ، بَیْنَ أَنْهَارِهَا وَ أَشْجَارِهَا ، وَ ثِمَارِهَا وَ رَیْحَانِهَا ، وَ خَدَمِهَا وَ أَزْوَاجِهَا.
پروردگارا از شما مي خواهيم قرار بده ما را در بهشت رضوانت در بين درختان و رودخانه هايش و از ميوه ها و بوهاي خوشش و خدمه و حوريانش متنعم گردان.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ الخَیْرِ رِضوَانَکَ وَ الْجَنَّهَ ، وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ الشَّرِّ سَخَطِکَ وَ النَّارِ ، هَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِکَ مِنَ النَّارِ، هَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِکَ مِنَ النَّارِ، هَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِکَ مِنَ النَّارِ.
پروردگارا از شما مي خواهيم خيري و خوبي بهشت رضوانت ، و پناه مي بريم بر شما از شر شر سخط و آتش ، این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برد ، این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برد، این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برد.
اللَّهُمَّ اجْعَلْ خَوْفَکَ فِی جَسَدِی کُلِّهِ، وَ اجْعَلْ قَلْبِی أَشَدَّ مَخَافَةً لَکَ مِمَّا هُوَ ، وَ اجْعَل لي فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ حَظّاً وَ نَصِیباً مِنْ عَمَلٍ بِطَاعَتِکَ ، و اَتِّبَاعِ مَرْضَاتِکَ .
پروردگارا قرار بده ترس از خودت را در تمام وجودم ، و قرار ده شديد ترين ترس را فقط از خودت نه غير خودت ، و قرار ده براي من لذت و خوشي عبادت و اطاعت از خودت ، و شما در مان هر دردي .
اللَّهُمَّ أَنْتَ مُنْتَهَی غَایَتِی وَ رَجَائِی، وَ مَسْأَلَتِی وَ طَلِبَتِی ، أَسأَ لُُکَ یَا إِلَهِی کَمَالَ الْإیْمَانِ، وَ تَمَامَ الْیَقِینِ ، وَ صِدْقَ التَّوَکُّلِ عَلَیْکَ ، وَ حُسْنَ الظَّنِّ بِکَ.
پروردگارا شما نهايت غايتي و رجايي ، و مورد خواهش و طلب كردني هستي و از شما مي خواهم اي خداوند ايمان مرا كامل كن و يقين مرا تمام گردان و توكل راستين براي شماست و بهترين گمان شايسته شماست.
یَا سَیِّدِی ! اِجْعَلْ إِحْسَانِی مُضَاعَفاً ، وَ صَلَاتِی تَضَرُّعاً ، وَ دُعَائِی مُسْتَجَاباً ، وَ عَمَلِی مَقْبُولاً ، وَ سَعْیِی مَشْکُوراً ، وَ ذَنْبِی مَغْفُوراً ، وَ لَقِّنِّی مِنْکَ نَضْرَةً وَ سُرُوراً ، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ »
اي آقاي من احسانت را زياد و دعا ي مرا با فروتني مورد اجابت قرار بده و عملم را مقبول درگاهت و كارهايم را با شكرگزاري از شما و گناهانم را مورد بخشش قرار بده و ............ با شادي و درود و سلام بر محمد و آل پاك و طاهرش.
پس از سجده و بعد از سلام مي خوانيم:
:«أُنَا جِیْکَ یَا مَوْجُوْداً فِی کُلِّ مَکَانٍ لَعَلَّکَ تَسْمَعُ نِدَائِی، فَقَد عَظُمَ جُرْمِی ، وَ قَلَّ حَیَائِی.
راز گویم با تو اى که هستى در هرجا و مکان تا شاید فریادم را بشنوى چونکه جرم و گناهم بزرگ و شرمم کم است
مَوْلَای َ یَا مَوْلَای! أَیُّ الأَهْوَالِِ أَتَذَکَّرُ ، وَ أَیُّهَا أَنْسَی ، وَ لَوْ لَمْ یَکُن إِلَّا المَوْتُ لَکَفَی ، کَیْفَ .. وَ مَا بَعْدَ المَوْت أَعْظَمُ وَ أَدْهَی.
مولایم اى مولایم کدامیک از هراسهایم را یادآورى کنم و کدامیک را فراموش کنم و اگر نباشدجز همان مرگ تنها مرا بس است چسان! با اینکه جهان پس از مرگ بزرگتر و سخت تر است.
مَوْلَایَ یَا مَوْلَای ! حَتَّی مَتَی وَ إِلَی مَتَی ، أَقُوْلُ لَکَ العُتْبَی مَرَّةً بَعْدَ أُخْرَی ، ثُمَّ لَا تَجِدُ عِنْدِی صِدْقاً وَلَا وَفَاء ، فَیَا غَوْثَاهُ ، ثُمَّ وَاغَوْثَاهُ بِکَ یَا اللهُ ، مِنْ هَوَی قَدْ غَلَبَنِی، وَ مِنْ عَدُوُّ قَدْ اسْتَکْلَبَ عَلََیَّ ، وَ مِنْ دُنیَا قَدْ تَزَیَّنْت لِی ، وَ مِنْ نَفْس ٍأَمَّارَةٍ بِالسُّوْءً إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّی.
مولاى من اى مولایم تا چه وقت و تا کى بگویم که من گنهکارم و) تو حق باز خواستم دارى نه یک بار بلکه بارها ولى باز هم تو راستى و
وفا از من نبینى، پس اى فریاد و باز هم اى فریاد به درگاه تو خدایا از هواى نفسى که بر من چیره گشته و از دشمنى که بر من حمله ور شده و از دنیایى که خود را برایم آراسته و از نفس فرمانده به بدى، جز آن که پروردگارم رحم کند
مَوْلَایَ یَا مَوْلَای! ، إِنْ کُنْتَ رَحِمْتَ مِثْلِی فَارْحَمْنِی ، وَ إِنْ کُنْتَ قَبِلْتَ مِثلِي فَاقْبَلْنِی ، یَا قَابِلَ التَّوْبَةِ اقْبَلْنِی ، یَا مَنْ لَمْ أَزَل أَتَعَرَّفُ مِنْهُ الحُسْنَی ، یَا مَنْ یُغَذِّیْنِی بِالنَّعَمِ صَبَاحاً وَ مَسَاءً، ارْحَمْنِی یَوْمَ آتِیَکَ فَرْداً شَاخِصاً إِلَیْکَ بَصَرِی ، مُقَلِّداً عَمَلِی، وَقَدْ تَبَرَّأ جَمِیْعُ الخَلْقِ مِنِّی ، نَعَم. وَ أَبِی وَ أُمِّی ، وَمَنْ کَانَ لَهُ کَدِّی وَ سَعْیِی .
مولاى من اى مولایم اگر به کسى چون من رحم کرده‌اى پس به من نیز رحم کن و اگر کسى را مانند من پذیرفته‌اى مرا هم بپذیر اى پذیرنده ساحران فرعون مرا هم بپذیر اى که تا بوده از او نیکى دیده‌ام اى که غذایم دادى به نعمتهاى خود در هر صبح و شام رحم کن به من روزى که به نزدت آیم تنها در حالى که بلند کرده‌ام بدرگاهت دیده‌ام را و نامه عملم به گردنم افتاده و همه مردم از من بیزارى جویند حتى پدر و مادرم و حتى کسى که رنج وتلاشم براى او بوده
فَإِنْ لَمْ تَرْحَمْنِی فَمَنْ یَرْحَمُنِی ، وَ مَنْ یُؤْنِسُ فِی القَبْرِ وَحْشَتِی ، وَ مَنْ یُنْطِقُ لِسَانِی إِذَا خَلَوْتُ بِعَمَلِی ، وَ سَأَلْتَنِی عَمَّا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی.
پس اگر تو نیز به من رحم نکنى پس چه کسى به من رحم کند و کیست که مونس وحشت قبرم باشد و کیست که زبانم را گویا کند آنگاه که با عملم خلوت کنم و بپرسى از من آنچه تو بدان داناترى از خودم
فَإِنْ قُلْتُ: نَعَم. فَأَیْنَ المَهْرَبُ مِنْ عَدْلِکَ.
بگویم آرى کجا از عدل تو گریز گاهى است
وَ إنْ قُلْتُ: لَمْ أَفْعَل . قُلْتَ: أَلَمْ أَکُنِ الشَّاهِدَ عَلَیْکَ.
و اگر بگویم نکردم جواب دهى آیا من گواه تو نیستم
فَعَفْوُکَ عَفْوُکَ یَا مَوْلَایَ ، قَبلَ أَنْ تَلْبِسَ الأَبْدَانُ سَرَبِيْلَ القَطِرَان.
پس گذشتت را گذشتت را خواهانم اى مولایم پیش از پوشیدن پیراهن آتش زا گذشتت گذشتت را خواهم اى مولاى من پیش از گرفتار شدن جهنم و آتش سوزان
عَفْوُكَ عَفْوُكَ يَا مَوْلَايَ قَبْل أَنْ تُغَلَّ الأیْدِی إِلَی الأَعْنَاق، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِیْنَ ، وَ خیْرَ الغَافِرِیْنَ »
گذشتت گذشتت را خواهم اى مولاى من پیش از آنکه دستها به گردنها با زنجیر بسته شود اى مهربانترین مهربانان و بهترین آمرزندگان.
بعد از سجده ی دوم بگو:
« اللَّهُمَّ ارْحَمْ ذُلِّی بَیْنَ یَدَیْکَ ، وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ ، وَ وَحْشَتِی مِنَ النَّاسِ وَ أُنْسِی إِلَیْکَ یَا کَرِیمُ ، فَإِنَّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ أَتَقَلَّبُ فِی قَبْضَتِکَ ، یَا ذَا الْمَنِّ والْفَضْلِ وَ الْجُودِ ، وَ الْغِنَی وَ الْکَرَمِ ، اِرْحَمْ ضَعْفِی وَ شَیْبَتِی مِنَ النَّار ِ یَاکَرِیمُ»
پروردگارا به اين زبونى من در پيشگاهت و زاريم به سويت و وحشتم از مردم و انسم به تو رحم آور اى كريم ... همانا من بنده تو و بنده زاده تو هستم و ....... اي منت گزار بخشش و كرمت هستي و شما بي نياز بخشنده و رحم كننده بر ضعيفي مثل من و نگهدارنده از آتش هستي اي بخشنده ترين بخشنده ها .
زراره از امام باقر علیه السلام روایت کرده که بعد از وتر به گو:
« سُبْحَانَ رَبِّی َ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ الْعَزِیزِ الْحَکیِمِ ، سُبْحَانَ رَبِّیَ الْمَلِکِ الْقُدّوُس ِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ ، سُبْحَانَ رَبِّیَ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ.
منزهى اى پروردگار فرمانرواى پاکیزه و نیرومند فرزانه، منزهى اى پروردگار فرمانرواى پاکیزه و نیرومند فرزانه، منزهى اى پروردگار فرمانرواى پاکیزه و نیرومند فرزانه
یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ ، يَا بَرُّ یَا رَحیِمُ ، یَا غَنِیُّ یَا کرِیمُ ، ارْزُقْنِی مِنَ التِّجَارَةِ اَعْظَمَهَا فَضْلاً ، وَ أَوْسَعَهَا رِزْقاً ، وَ خَیْرَهَا لِی عَاقِبَهً ، فَإِنَّهُ لَا خَیْرَ فِیمَا لَا عَاقِبَةَ لَهُ»
اى زنده و اى پاینده و اى نیکوکار اى مهربان اى بى نیاز اى بزرگوار روزى کن مرا از تجارت آنچه درآمدش فزونتر و روزیش وسیعتر و عاقبتش بهتر از همه باشد زیرا در آن چیزى که پایان خوبى نداشته باشد خیرى نیست.
دو رکعت نافله ی صبح
پس از آن، دو رکعت نافله ی صبح را به جای آور، و بهتر است در رکعت اوّل بعد از حمد سوره ی قل یا ایها الکافرون ، و در رکعت دوم سوره ی توحید را بخوانی، اگر در رکعت اول قل یا ایها الکافرون را از یاد بردی و توحید را خواندی، در رکعت دوم قل یا ایها الکافرون را بخوان. و اگر قبل از رفتن به رکوع در رکعت اوّل به یادت آمد که سوره ی قل هوالله را خواندی، سوره ی قل یا ایها الکافرون را بخوان، و اگر به عمد برعکس کردی نمازت درست است. والحمد الله رب العالمین وصلی الله علی و محمد و آله الطاهرین.
از پاسخ دادن به این سؤالات در شب هیجدهم رجب سال 1236 این بنده ی مسکین احمد بن زین الدین بن ابراهیم احسائی مطیرفی، در حال شکرگزاری و خواندن صلوات و سلام و طلب مغفرت فارغ شدم.
و الحمد الله رب العالمین و صلی الله علی و محمد آله الطاهرین.
منبع : ترجمه کتاب صلاه الیل